مردم سیستان در انتظار تدبیر مسئولان/ هیرمند و هامون کانون ریزگرد

گزارش خبری/

مردم سیستان در انتظار تدبیر مسئولان/ هیرمند و هامون کانون ریزگردها

زاهدان - خبرگزاری مهر: زندگی مردم سیستان و بلوچستان سالهاست با پدیده ریزگردها گره خورده است و هیرمند و هامون که روزگاری منشاء زندگی در شرق کشور بودند امروز به کانون شن و گرد و غبار تبدیل شده اند.

به گزارش خبرنگار مهر، خشک شدن رودخانه هیرمند و به دنبال آن خشکیدن تالاب بین المللی هامون بادهای 120 روزه سیستان را به 160 روزه افزایش داده است و در حال حاضر بستر خشک هامون بلای جان مردم این دیار شده است.

توفان های 120 روزه سیستان و پدیده گرد و غبار سالیان درازی است که بر پهنه این سرزمین سایه گسترانده و زندگی مردم را از جهات مختلف اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی تحت تاثیر قرار داده و سبب مهاجرت شمار زیادی از مردم در این منطقه شده است.

از بیماری تنفسی و چشمی تا رواج افسردگی

توفان های بزرگ گرد و خاک غلظت گرد و غبار پراکنده در هوا را به حدی می رساند که زندگی عادی مردم منطقه را مختل کرده و سبب گسترش بیماری های تنفسی، ریوی و آلرژی شده است.

بارها دیده شده که توفان ها خانه های روستاییان ساکن این منطقه را در زیر تپه های شن و ماسه بادی مدفون و عرصه را بر مردم آن تنگ کرده است

بارها دیده شده که توفان ها خانه های روستاییان ساکن این منطقه را در زیر تپه های شن و ماسه بادی مدفون و عرصه را بر مردم آن تنگ کرده است.

خانه های روستایی و در محاصره شن های روان، کاهش دید تا شعاع چند متری، شیوع بیماری های چشمی و تنفسی و به گفته برخی کارشناسان بهداشتی و درمانی رواج افسردگی تنها بخشی از مشکلات بوجود آمده برای ساکنان سیستان است.

سرپرست اداره کل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار داشت: ریزگردها و پدیده گرد و غبار در شرق ایران به ویژه جنوب شرق کشور از افغانستان منشا می گیرد و برای مقابله با این پدیده از طریق انجام اقداماتی نظیر تثبیت شنهای روان، باید رایزنی های دیپلماتیک با این کشور همسایه افزایش یابد.

منشاء ریزگردهای شرق کشور افغانستان است

خسرو افسری گفت: وقوع خشکسالی های پی در پی در افغانستان و خشک شدن بستر هامون و وجود کریدورهای وزش توفان در این کشور پدیده گرد و غبار و توفان شن را در منطقه جنوب شرق کشور افزایش داده است.

وی با بیان اینکه برای مقابله با پدیده گرد و غبار اقداماتی نظیر تثبیت شن های روان و استفاده از مالچ های ارگانیک باید انجام شود، افزود: این کار فقط در ایران انجام می شود که کافی و کارساز نیست و افغانستان نیز باید به این کار تن دهد.

سرپرست اداره کل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان بیان داشت: سال گذشته و در نتیجه پیگیری سازمان محیط زیست، سیستان و بلوچستان به جرگه استان های مشمول قانون ریزگردها افزوده شد و ایجاد چند مرکز مطالعات جامع زیست محیطی در دستور کار نهادهای ذیربط این استان قرار گرفت.

وی با بیان اینکه اکنون دو ایستگاه سنجش آلودگی هوا در بخش های منطقه ای و فرامرزی در شهرهای زابل و زاهدان دایر است، گفت: بر اساس مصوبه سفر سوم هیئت دولت به سیستان و بلوچستان در آینده نزدیک ایستگاه فرامرزی سنجش آلودگی هوا در شهر مرزی سراوان و ایستگاههای منطقه ای سنجش آلودگی هوا در شهرهای ایرانشهر و چابهار راه اندازی می شود.

وی افزود: 40 درصد اعتبارات راه اندازی ایستگاههای سنجش هوا، استانی و 60 درصد بقیه ملی خواهد بود.

وی با تاکید بر ضرورت تحقیقات علمی برای مقابله با ریزگردها گفت: محیط زیست سیستان و بلوچستان طرح مشترک تحقیقاتی با دانشگاه زابل با عنوان بررسی اثرات خشکسالی با سامانه های جغرافیایی و نیز قراردادی با دانشگاه تهران برای منشایابی ریزگردها با سیستم GISیا سامانه های جغرافیایی منعقد کرده است.

افسری با بیان اینکه پدیده توفان و گرد و غبار منطقه سیستان از جمله آلاینده هایی است که همه بخش های تاسیساتی، زیست محیطی، کشاورزی و صنعتی استان را متاثر کرده است گفت: وجود گرد و خاک، هوای شهر های زاهدان و زابل را مطابق تحقیقات و استانداردهای جهانی، مخاطره آمیز و غیر بهداشتی کرده است.

دولت افغانستان تمایلی برای همکاری ندارد

نماینده مردم زابل، زهک و هیرمند در مجلس شورای اسلامی نیز با بیان اینکه ریز گرد ها در شرق کشور از افغانستان سرچشمه می گیرد گفت: علیرغم مکاتبات انجام شده دولت افغانستان تمایلی برای همکاری و حل این مسئله ندارد.

عباسعلی نورا افزود: با وجود اینکه پدیده مقابله با ریزگرد ها با همکاری یونسکو و دولت افغانستان مورد بررسی قرار گرفته است اما با گذشت زمان دولت افغانستان نشان داد که تمایلی برای مشارکت در این زمینه ندارد.

زندگی برای مردم سیستان تلخ شده است

به گفته مدیر کل دفتر مدیریت بحران استانداری سیستان و بلوچستان، وقوع خشکسالی های پی در پی در افغانستان، خشک شدن بستر دریاچه هامون و وجود کریدورهای توفان در خاک افغانستان، پدیده گرد و غبار را در منطقه سیستان باعث می شود.

حجتعلی شایانفر گفت: هر گونه مهار آب در بالادست رودخانه های کشور افغانستان، سبب خشک شدن دریاچه های پایین دست مانند هامون هیرمند و هورها می شود و طبیعتا خشکی بیشتر این دریاچه ها باعث قرار گرفتن خاک در معرض فرسایش می شود.

وی افزود: وقتی خاک در معرض فرسایش قرار گیرد، پوشش گیاهی آن کاهش می یابد و بر شدت فرسایش می افزاید و در مقابل، باد حجم زیادی از رسوبات بستر دریاچه ها را در فضا پراکنده و به مناطق دوردست منتقل می کند.

هر گونه مهار آب در بالادست رودخانه های کشور افغانستان، سبب خشک شدن دریاچه های پایین دست مانند هامون هیرمند و هورها می شود و طبیعتا خشکی بیشتر این دریاچه ها باعث قرار گرفتن خاک در معرض فرسایش می شود

مدیر کل دفتر مدیریت بحران استانداری سیستان و بلوچستان

وی بیان داشت: خشکیدن دریاچه هامون با آن گستره وسیع و فرسایش خاک و ماسه بادی ناشی از سطح خشک شده این دریاچه، زندگی را برای مردم این سامان تلخ کرده و بسیاری از زمین های کشاورزی را از بین برده است.

مدیر کل دفتر مدیریت بحران استانداری گفت: قرار گرفتن استان سیستان و بلوچستان بر روی کمربند خشک جهان و بارش کمتر از یک چهارم متوسط جهانی در آن، اثرات نامطلوب این توفان های موسمی را در این منطقه دوچندان کرده است.

وی افزود: توفان های شن در سیستان همه ساله بخصوص در هنگام خشکسالی، موجب انباشته شدن ماسه بادی در منازل شخصی، اماکن عمومی و معابر مناطق شهری و روستایی، تاسیسات زیربنایی به ویژه مجراهای آبرسانی رودخانه ها، راهها، محورهای ارتباطی، زمین های کشاورزی و شیوع بیماری های تنفسی و چشمی در میان ساکنان این منطقه می شود.

شایانفر با اشاره به وارد آمدن چندین میلیون تومان خسارت سالانه ناشی از توفان اظهار داشت: در هنگام وقوع این توفان های عظیم در منطقه، تردد در جاده های نواحی شمالی استان مختل و اکثر مراکز آموزشی و ادارات به تعطیلی کشاند می شود و غلظت گرد و غبار در هوا را به حدی می رساند که مشکلات تنفسی برای مردم ایجاد و آنان را راهی بیمارستان می کند.

وی درباره راهکارهای مقابله با این پدیده گفت: موضوع ریزگردها باید به رویکرد زیست محیطی مهم در استان تبدیل شود و پدافند غیرعامل منطقه نیز این مسئله را مورد بررسی و توجه قرار دهد.

توفانهای شن 167 روز در سیستان و بلوچستان می تازند

وی افزود: خشکسالی های دهه اخیر تداوم توفان های شن و ذرات گرد و غبار را تا 167 روز در سال افزایش داده است و برای کاهش اثرات آن عزم جدی و هماهنگی بخشهای مختلف سیستان و بلوچستان و نیز توجه ویژه سازمان های دست اندرکار در مرکز کشور به این پدیده را بیش از پیش می طلبد.

شایانفر گفت: از آنجا که منشا توفان شن در سیستان از کشور افغانستان است، رایزنی های بین المللی و همکاری فی مابین دو کشور، موجب می شود تمهیداتی برای تثبیت شن های روان در محل خاستگاه توفان اندیشیده شود.

طرح های نهال کاری با موفقیت همراه نبوده است

مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری سیستان و بلوچستان نیز در این رابطه بیان داشت: بادهای 120 روزه سیستان و توفان های گرد و خاک مستمر در فصل تابستان باعث بروز پدیده بیابان زایی در این منطقه شده است.

نبی یاری افزود: فقر منابع آبی بویژه در کانون های جمعیتی، وزش توفان های شدید موسمی به نام بادهای 120 روزه سیستان و تشدید فرسایش بادی و کاهش درصد رطوبت محیط در مناطق متاثر از آنها، سخت شدن شرایط زیستی و افزایش مهاجرت ساکنین مناطق بیابان بزرگترین مشکلات این نهاد برای بیابان زدایی در منطقه سیستان است.

وی گفت: از سوی دیگر برای تکمیل اقدامات بیابان زدایی در منطقه سیستان، پس از ریختن مالچ بر روی شن های روان، باید نهال کاری در محدوده مورد نظر انجام تا از حرکت ماسه بادی ها جلوگیری شود.

وی اظهار داشت: متاسفانه کمبود آب و خشک شدن تالاب هامون از معضلات اساسی در زمینه مالچ پاشی و نهال کاری است، از این رو طرح های بیابان زدایی تاکنون با موفقیت همراه نبوده است.

مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری سیستان و بلوچستان اظهار داشت: زمان مناسب برای کاشت نهال پس از مالچ پاشی، آبان ماه است زیرا تابستان فصل بادهای 120روزه سیستان است و آب مورد نیاز نیز وجود ندارد.

کارشناسان معتقدند: آبگیری تالاب هامون و هورهای داخل افغانستان از شدت گرد و غبار و توفان های شن و ماسه می کاهد و حیات دوباره و رونق اقتصادی و اجتماعی و زیست محیطی را برای منطقه به ارمغان می آورد.

توفان سلامت مردم سیستان را به مخاطره انداخته است

مدیر شبکه بهداشت و درمان زهک با بیان اینکه بیماری سل به عنوان یکی از معضلات درمانی در منطقه سیستان می بایست تا سال 2012 ریشه کن می شده است گفت: با شدت گرفتن توفان های شن بر مشکلات درمانی در این منطقه افزوده شده است.

جعفر نوری در این رابطه افزود: به دلیل ازدحام بیماران دارای اختلالات تنفسی در درمانگاه ها لذا تعداد زیادی از بیماران ترجیح می دهند که به مراکز درمانی خصوصی مراجعه کنند و لذا آمار دقیقی از مصدومان ناشی از پدید توفان در سیستان وجود ندارد.

وی گفت:متاسفانه در منطقه سیستان تعداد 30 نفر مبتلا به سل مقاوم به درمان وجود دارد که هر روز بر تعداد این بیماران در منطقه افزوده می شود.

نوری گفت:هزینه درمان فرد مبتلا به سل سطح اول از 400 هزار تومان تجاوز نمی کند در حالی که هزینه درمان برای افراد مبتلا به سل مقاوم به دلیل تاثیر نداشتن دارو های سطح اول بالغ بر 250 میلیون ریال است.

وی با هشدار در این زمینه که رفت و آمد این بیماران به سایر نقاط کشور موجب افزایش مبتلایان خواهد شد از مقامات استان خواست تا در این رابطه چاره اندیشی نمایند.

وی افزود: در حال حاضر آثار بیماری سل در منطقه سیستان و همچنین استان گلستان بیشتر از هر نقطه کشور مشهود است.

مدیر مرکز بهداشت و درمان شهرستان زهک افزود: متاسفانه در حال حاضر شدت طوفان های بلند مدت در سیستان موجب افزایش بیماری های ریوی، گوارشی، آلرژی و همچنین بیماری های چشمی شده است.

وی گفت: به دلیل محبوس شدن کودکان در منازل ناشی از توفان شن لذا اختلالات روانی و پدیده افسردگی در میان خانواده ها شایع شده است که با ادامه این روند پدیده گرد و غبار در دراز مدت بر ضریب هوشی بچه ها تاثیر خواهد گذاشت.

نوری افزود: استفاده از ماسک های معمولی هیچ تاثیری در جلوگیری از استنشاق پدیده گرد و غبار ندارند و تنها استفاده از ماسک های« ان- 95 »و همچنین« پی -یک» و« پی -دو» به شهروندان توصیه می شود.