معرفی محوطه باستانی سهر دامب

 معرفی محوطه باستانی سهر دامب

محوطه باستانی سهر دامب در   شهر نال و 35 کیلومتری  خضدار  قرار گرفته است . خضدار  مرکز ایالت جهلاوان  بلوچستان بوده  که از شمال  و شمال غرب به سراوان(  در بلوچستان پاکستان  و شامل مرتفعات کوه هربویی  ، قلات و کویته )    از جنوب به  ایالت لس و از شرق به  کوچ و گنداوا و از غرب به مکران محدود است 

نام  تاریخی   جهلاوان  توران  بوده  که در قرون اولیه اسلامی  مرکز توران  شهر خضدار بوده و  بصورت یک حاکم  نشین اداره می شده است  . شاعره معروف فارسی گوی رابعه خضداری  منسوب به همین شهر است   در دوره غزنویان  توران یکی از مناطقی بود که توسط سلطان محمود غزنویی به تصرف غزنویان درآمد  و همواره بصورت توران و مکران توامان یاد شده است .

 جهلاوان یا همان توران برخلاف مکران  بر اساس نظام قبایلی  استوار است  و هر ایلی  دارای  سردار متعلق به خود است  .   در نال و نواحی اطراف ان  اکثریت با ایل بیزنجو بوده که خود به سه دسته منقسم می شود  که عبارتند از حملانی ،  تمبرانی ،   عمرانی و سیاه پاد  . هرطایفه دارای معتبر مخصوص به خود است و  و معتبر طایفه  حملانی سردار  کل قبیله محسوب می شود  . قبیله بیزنجو اکثرا"  در کنار  رود هنگول سکونت دارند   و میر غوث بخش بیزنجو  رهبر بزرگ ملی گرای  بلوچ نیز از همین قبیله بود .

در مورد ریشه  و اصل قبیله بیزنجو  روایات مختلفی وجود دارد   براساس  روایت میر واری    جد اعلی  قبیله  بیزنج  میرواری که خادم میر بجار  ابن میر عمر میرواری بوده وهمزمان با چاکر و گوهرام می زیسته رفته رفته  پسوند  زنج  به  بیزنجو تبدیل شده است  . اما در شجره نامه  قبیله بیزنجو   نسب خود را به  نوحان از ایل  رند بلوچ میرسانند  که در زمان  لشکر کشی   میر چاکر به کچی  بیزنجو در  جهلاوان  می مانند.

 اما تمپل  معتقد است  نام بیزن به اضافه جو از  نام بیژن  سردار  نامی ایرانی در دوران رستم گرفته شده است   که ذکر وی در شاهنامه فردوسی  موجود است  و بیژن کم کم به بیزنجو  تبدیل شده است  و لذا بیزنجو  از نسل  کیانی وایرانی الاصل  هستند.

  محوطه باستانی سهر دامب  در جوار شهر  نال  برای اولین بار در سال 1903 و سپس در سال1923 توسط  هیت باستانشناسی به سرپرستی  هارگریوز  مور برسی و حفاری قرار گرفت  که در این مرحله  هئیت باستانشناسی   گورستانی را کشف نمودند  که در این گورها  جنازه ها را به جهت شرقی به غربی دفن نموده بودند و بر اساس گمانه زنی هیت باستان شناسی  قدمت ان به هزاره سوم قبل از میلاد   باز می گشت . در این گورها  همراه با  متوفی اشیاء و لوازم زندگی را نیز قرار می دادند  که عبارت بودند از  ظروف سفالی  ، مرمرین،  و زیور آلات  این اثار  بدست آمده  دارای ظرافت  و زیبایی خاصی بودند  و نقوش   که برروی  این ظروف  نقش شده بود  نقوش حیوانی و گیاهان بودند که به نحوه استادانه ای  همراه با ذوق و مهارت  وافری  نقش شده بودند .  نمونه این اثار  در دره رود سند در  محوطه های باستانی امری و   غازی شاه بدست آمده است  که متعلق به دوران ماقبل هارپا  بوده اند  .

اثار متعلق به این  سکونتگاه  در اماکن باستانی  متعلق به هزاره سوم  قبل از میلاد  در کولی و مهی و  همچنین در ایران محوطه شهرسوخته و بمپور یافت شده است 

اخرین فصل  کاوشهای باستانشناسی  در سهر دامب  به سال 2001 توسط هئیت  باستانشناسی المانی  انجام شده است  که  بر اساس شواهد جدید قدمت این محوطه را به  4300 قبل از میلاد  می رساند

تحقیق وتالیف : یوسف محتشمی

منابع:

- بلوچستان  قدیم تهذیبون کا سنگم        نوشته: محمدرضا بلوچ

- بلوچستان ماقبل تاریخ                    نوشته : ملک سعید دهوار

   -بلوچستان Gazeeter               ترجمه : پرفسور انور رومان