چـُکانی دیوان رو درآتکی آزمانک------------- --------------------
تــَریــنـــوک : کریم بلوچ _ تـَهــل
کـــُـــونــْـــج ( لَک لَک )
کوهنیں وهد و زمانگاں ، هست ات یک گـَـڈک و کـَنجوسکیں هستومندے _ هـَزگارے _
که نام ئی « اجر بای » ات . هر جاه تو بچارتیں ، آئی ءِ ڈگار و باگان اتنت . جوگ و کـَؤراں آئی ءِ آپ ات که تچاں و رمبان ات . کـَـلــّــَگ و شهر ءِ سرجمیں لوگ آیی ءِ لوگ اتنت . سرجمیں درچک _ دِرهچ _ هم آئی ءِ درچک اتنت . چه آپے که نیزگار و مردماں وتی ورگ ءَ زورگ و برگ اتنت، آئی زرّ ءَ لوٹت .چه یک کمے آپ ءَ ، یک سونا و سهر ءِ ٹکے یا یک تنگهے ءَ لوٹت ئی . دگه کمے آپ ءَ دگه ٹکّ و تنگهے . چه ڈگاراں هم که نیزگاران ءَ دیگ ات ، زرّ ئی لوٹت . چه راهے هم که مردم گـُـوَئزاں و روان اتنت .
یک برے « اجر بای » ، وتی ڈگاران ءَ روان و وتی ڈگارانی زرّان ءَ سرجم کناں و زوران ات . آهر ءَ هساب ئی کت انت نَوَد و نـُه ٹـِـکّ و تنگه اتنت ! کنجوسکیں « اجر بای » گـَرم گِپت که پرچا سَد ٹـِکّ نه انت ! نون دگه یک ٹـِکّئ چه کے بگیپت ؟
« اجر بای » چپ و چاگرد ءَ چار اِت و دیست ئی که « حسن » وتی ڈگار ءَ میناں و آپ دیان انت . آئی ءِ کـِرّ ءَ شُت :
- حسن ! منا تو یک ٹـِکّ و تنگهے بدئے ، نه گِهتر انت که دو تنگه منا بدئے !
- پر چا واجه « اجر بای » ؟
- چه آپ ءَ .
- بلے واجه زی _ زِکِیک _ من ترا آپ ءِ زرّ دات انت !
- هوڈیں حسن ! زیکیں زرّاں تو منا زیکیں آپ ءِ بدل ءَ دات انت ...
حسن که بِهمَنتگ ات ، دستانی شَپینت و گوئشت ئی :
- منا دگه زرّ وا په بیه یک گـَبـَرّے هم نیست .
هـَـؤ ! هنون که زرّ نیست ، بزاں که هنون آپ هم نیست و نه بیت .
« اجر بای » هما دمان ءَ مزنیں گاڈوکیں تامبهے ءَ لیٹ دات ( ڈیل دات ) و آپ ءِ جوگ ءَ سَٹ اِت که ڈگاراں میناں و آپ دیان ات . آپ دگه نیمگے ءَ شِیوَگ و روان بیت . هما دمان ءَ حسن ءِ ڈگار هُشک بیت . چه هُشکی ءَ کِشار پَلار بیت و ڈگار تِرَک تِرَک بیت .
« اجر بای » که وتی کِرد ءَ وَش ات هِشت و شُت و راه ءَ وتی دوستیں شئیر ءَ جناں و واناں بیت :
چاریں نیمگ ءِ ڈگاران ، منی ڈگاران انت
آپ و جـــوگاں که رُمبنت ، منی آپان انت
زَرے که شِلینگـَنت ، تهنا منی زرّان انت
« اجر بای » اناگت ءَ دیست که آئی ءِ ڈگاراں ژَند و پَندیں اِسپیت و دراج پادیں مرگے نِشت . اے کـُونجے ات . کونج لوٹت که چه جوگ ءَ آپ به وارت . بلے هنچو که لوٹت ئی که آپ ءَ نزیک به بیت ، گوانکی اِشکُت :
- چون ، چے کن ئے ؟ ! آپ منیگ انت ! آپ منیگ انت !
گوں واری کونج آزمان ءَ پورّ کت و بال کناں بیت ، بلے هنگت _ انگت _ « اجر بای » کوارّاں و بیهار دیان ات و وتی مُشت و مـُکـّی ءِ گون ءَ ، آئیا تُرسیناں و گـَلینان ات :
- آپ منیگ انت ! تـَنـگهے زَرّ منا بد ئے ! آپ منیگ انت ! تـَنـگهے زَرّ منا بد ئے !
همے وهد ءَ ڈگار ءَ سیاه و شومیں گـَـؤش گواتے کـَشـّان ات ، که تـُرّاں و مانتُرّان ات . رودرآتکی ملکاں اے سیه گوات ءَ « مَؤت ءِ ساه » هم گوئشنت . هر ساهدارے که گـَؤش گوات ءِ دپ و زَد بکپتیں ، هما دمان ءَ آئی ءِ ساه ئی گِپت و هُشک ئی کت .
گـَـؤش گوات که آزمان ءَ کونج ءِ مرگ ءَ بال ءَ دیست ، تـُراں و مانتُرّاں وتا کونج ءِ نیمگ ءَ کـَشـّاں و براں بیت . وتی پرنچوک ، کُشوک و بیمناکیں دست ءَ کونج ءِ نیمگ ءَ شَهار دیاں و دراج کناں بیت . مرگ هم جهد کنان ات که وتا را چه گـَؤش ءِ امبازاں دور _ دیر _ بداریت و به رَکّینیت . چپ و چوٹ و اے نیمگ و آ نیمگ ءَ بال کنان ءَ ، وتی رکینگ ءِ کوشست ءَ کنان ات . بلے کونج ژند بیتگ ات . بانزل ئی هم ژند و بے واک بیتگ اتنت.آهر ءَ گـَؤش گوات کونج ءَ رسینت. کونج ءَ آزمان ءَ چَکـَرّیناں و تـُرّ دیاں بیت تا کونج ءِ ساه شت و آهر ءَ کونجی ڈگار ءَ سَٹ ات .
بے ساهیں کونج ءِ لاش ، پیریں و نیزگاریں حسن ءِ پادانی برابر ءَ کـَپـت . پیریں حسن ءَ کونج ءِ سرا بَزّگ بیت . نِشت و آئی ءِ بانزلاں راست کناں بیت . آئی ءِ سر و پُٹان ءَ لباس کناں و دست مَرزاں بیت .
اناگت ءَ کونج وتی چماں پَچ کت . حسن وتی کونزگ ءَ زُرت و چه آئیا کونج ءَ آپ دیاں بیت .
کونج وتی پاداں اوشتات ، نرمی ءَ وتی بانزلی مانشانت و آرامی ءَ ساپ و روشنیں آزمان ءَ پـُــورّ و بال ئی کت و پیریں حسن ءِ دست ءَ وَشرنگیں اِسپیتیں پـُٹـے کپت که پیتاپ ءَ تُرُپاں و بلان ات . پـُٹ حسن ءِ دست ءَ کوٹگ ءِ تهمے ءَ بدل بوت .
حسن هما یکیں کوٹگ ءِ تهم ءَ ، ڈگار ءَ کـَلّ کت و کِشت . لوٹت ئی که آئیا آپ بدنت . وتی کونزگی چَپی کت . تهنا پک پٹے آپ کونزگ ءَ پَشت کپتگ ات که لیٹ وراں ڈگار ءَ پٹ اِت و کپت .
هما دمان ءَ هما جاه ءَ که پٹ پٹتگ ات ، کسانیں سَبزیں جـَرّے سبز بیت که دلجمی و اِشتاپی ءَ ، دیم په ازمان و پیتاپ ءَ وتا کـَشـّاں بیت ؛ . پیریں حسن ءِ هیرانیں چمانی دیمپدیم ءَ آئی ءِ سُهر رنگیں پُـلّ پَچ پـُـلـّـِت انت . هر نیمگ ءَ تاک جناں بیت و تاکانی جاه ءَ کسانیں کوٹگ ودی و مزن بیاں بیت انت . کوٹگ تیزی ءَ مزن بیان ات . هنچو مزن و گران بیت که حسن آهی ءَ چه آهی ءِ جاه ءَ سُرینت هم نکت .
آهر ءَ حسن هُجّ و مجبور بوت که وتی پجّاروکان ءَ په مَدَت کنگ ءَ به لوٹائینیت . گوں هزار جنجال ءَ ، حسن و آئی ءِ سنگتاں کوٹگ ءَ سست و تاں حسن ءِ لوگ ءَ برت و رسینت . حسن چه وتی سنگتاں دزبندی کت که همودان به دار انت و کوٹگ ءَ آئی ءِ مهمان به بنت . لوگ ءَ وهدے که کوٹگ اِش هیرانیں چمانی برابر ءَ بـُـرّ اِت و کـَپ کت ؛ آهانی هیرانی هزار سر گیش بیت . پرچا که لنگڑیں مردمانی پادانی برابر ءَ ، چه کوٹگ ءَ سُهر و سَونا ءِ ٹـِکّ و تَنگهاں رتگ و شنگ بیت انت . باز و سک باز تنگه و سهر ...
- حسن گوش کن ! بارین تو اینچو سُهر ءِ ٹـِکّ و تنگهاں چے و چون کن ئے ؟ _ آئی ءِ لنگڑیں بیل و سنگتاں آئیا پول کت .
- من ترا ، ترا ، ترا و پهکان ءَ دیان اش .
- بلے ادان اے تَنگه و ٹـِکّ سک باز انت !
- بلے جهان ءَ هم لنگڑ و نیزگار سک باز انت ، گیشتر چه اے ٹـِـکّاں . _ حسن پسو دات .
همے وهد ءَ هم « اجر بای » چه همودان ، چه هما نزیک ءَ گـُـوئزاں و روان ات . اِشکت ئی که چه حسن ءِ لوگ ءَ شاده و وشّی ءِ ساز و آوازے اِشکنگ بیت . سکّ هَیران بیت .
- چون حسن ءِ شاده ءِ روچ انت ؟ آئی گوئشت که آئیا یک گـَبـَرّے هم نیست ! _ « اجر بای » گوں وتا پگر کناں بیت .
« اجر بای » ، حسن ءِ لوگ ءِ نزیک ءَ شُت . چه ٹـُنـگے ءِ شَم ءَ ، توکا چاراں بیت . دیست ئی : لوگ ءِ نیام ءَ ، مزنیں کوٹگے اش بُرّتگ و کوٹگ ءِ لاپ چه سُهر و سَوناییں ٹـِکّاں پـُرّ انت.کـَنجوسک و گـَـڈکیں « اجر بای » ءِ چَمّ و ٹـِیلـَگ ترپت انت . هَمودان اوشتات و گوش داراں بیت . حسن وتی گـَپـاں دیوان ءِ نِندوکاں گوئشان ات :
- من کونج ءَ آپ دات . آ زندگ بیت . چـَم ئی پَچ کت انت ، پُورّ و بال ئی کت و منی وتی شـَررنگیں اِسپیتیں پـُٹے ٹیکی دات . که کوٹگ ءِ تهمے ءَ مَٹ و بدل بیت . چه هما تهم ءَ اے مزنیں کوٹگ رُست و مزن بیت .
« اجر بای » سرجمیں هبراں گوشداشت و یات کت انت . ایدگه روچ ءَ ، روچ ٹــِکّ کتگ و درآتکگ ات ، بلے « اجر بای » هنگت وتی لوگ ءَ نرستگ ات . راه ءَ روان ات . دیست ئی که یک کونجے ساپیں رود ءِ آپ ءِ کـَش ءَ نِشتگ . آرامی ءَ آئی ءِ نیمگ ءَ شُت و نزیک بیت . گوں چَـگـَلے ءَ جـَت ئی که کـَپت . پدا شُت گِپت ئی و چه وتی کونزگ ءَ آئیا آپ دَیاں بیت ... پدا کـُـوارّ اِت :
- من ترا رَکینت و نجات دات .__ٹـَگّین مرد ءَ گوئشت و پدا ٹپی و زدگیں کونجی گوں جنجال چِست کت و بال دیاں بیت .
- او کونج ! _ « اجر بای » کوارّ اِت ._ تو هم منا دو کوٹگ ءِ تهم بدل بدئے ! نه سئے ! نه چار ! نه گِهتر انت پَنچ ! ...
هما دمان ءَ آئی ءِ دست ءَ سیاهیں پـُٹـے کـَپـت که هما دمان ءَ کوٹگ ءِ تهمے ءَ مَٹ بیت ...
« اجر بای » ءِ ڈگار ءَ مزنیں کوٹگے رُست و سبز بیت . گوں هزار ڈکّی اش سِست و هرگاڑی ءَ بار کت و برت لوگ ءَ سر ئی کت . سَکّ ژَند و ژَکل بیتگ و هَس و پوسّان ات . بلے پدا هم پر وت شئیرے جنان ات :
گِـــران ات سَکّ مـنـی با ر ، کـــوٹـِگ منی هزار وار
آئی ءِ لاپ ءِ تـَنـگهاں ، هست انت منی سرجم جهان
لوگ ءَ « اجر بای » سرجمیں تاگ و ٹـُنگاں بند کت . دروازگ ئی هم مُهر و شپ بند کت . په زَرّ و تَنگهانی جاگه کنگ ءَ ، پیٹی و هـُرجینی تیار کت انت . کوٹگ ءِ یک نیمگ ئی بـُرّ اِت و دور کت که اناگت ءَ ... چه اودان سَکّ مزنیں رُمبے چه گودِرّ و گومزاں دَر رِهت انت .
گودِرّاں ، « اجر بای » ءَ پــِر رِهت انت . ڈنگ جناں ، گـَساں و وراں بیت انت . « اجر بای » ءِ سرجمیں جان سُچاں ، هارَگ دیان ات . « اجر بای » ءَ وتی کوٹی ءَ تَچاں ، کوکار کناں و گریوان ات . چیر به بیت ، بلے کـُجـا ؟ آهر ءَ شپبندی پروشت و درا درسِٹ ات ؛ بلے آئیءِ رند ءَ هم گودرّ و گومزاں دَر رِهت انت و آئی ءِ چـَـپـَـٹ و رند ءَ کـَپت انت .
« اجر بای » ماں گـَلـّـی و سـَڑکاں تَچان ات . گومزاں هم آئی ءِ رَند ءَ بال کناں ، دل ءِ مئیل ءَ گـَسـاں ، ڈنگ جناں و تِج ءِ زهران ءَ درشاں کنان اتنت ! ...
« اجر بای » ءِ چم و دیم گـَژتگ اتنت. گودِرّاں هنچو کرتگ ات که راه و چاه ئی نزانت که کجام نیمگ انت . وتی نزانت و وت ندیست ئی که چون جُهلیں آپے ءَ شَکون بوت و کـَپت . آپ ءَ بـُـڈاں و ساه ئی سِدان ات . گوانک جنان ات که کمک کمک ! بلے هَنچو که شما پگر کنگ ات ، هچ کس نه لوٹت که کنجوسک و بَد سَگرین « اجر بای » ءَ مـَدت بکنت تا که آئی ءِ تنگه و ٹـِکّ سَد به بنت ...
٭ ٭ ٭
http://www.bankreceptov.ru/skazki/skazki-0041.shtml
