ماسی زبانی ارزشت به سادگین بیانی
روانشناسه شنت که زاگانی تعلیم و تربیت ته کلاس سه و چارا باید به ماسیان زُبانا بیت. من به عنوان یک بلوچی، نزانین که یِ روانشناسانی جند چُنت کلاس به وتی ماسی ان زبانیش وانته، بلینا من که روانشناسِی نیستن همنکسه زانین که اگر تعلیم و تربیت، تا کلاس سه و چارا بنا بیت به دیگه زبانی غیر شه ماسیان زبانا بیت گهترانت که معلمِی کنکا یک روانشناسِی و زاگی کنکا یک مترجمی هم بنندیت ته هم روانشناسان هم معل ما ن و هم زاگان و آوانی پس و ماس گهترین زندگیه داشته بینت. پریشا که منی منظورا گهتر سرپد بیت من په شما کمی شه وتی سرگذشتا نویسین:
منی هوشا کیت که اولین روچا مدرسهِ من و منی خدابیامرزین ماس گُ گَل و بال په مدرسه وا شتن. آیی، خلافا آدگه ماسانی، که دچار نگرانی و اضطراب هتتنت که آوانی زاگ براوان لچتت و گریتش و نلو ﮢتنت که به مدرسوا برونت آرام دورا وشتاتت و هندتی و سیلی کرت منا که گُ برزین و سکین گامان که گُ وتی چو ﮢین و بیتُکین لنگان به علم و دانش طرفا زرتن سیلی کرت.
یک دوساعت پدا که گسی زنگارش جت، گیشترین گارُکین زاگان بی توار بوتتنت و لاتین بیشخند و لاتین کَکَرگِشه جت و گُ وتی هندوکین ماسان ترند ترند جٹبٹتنت که من نزانتن چی شنت. بلینا منی جند شه کلاسی میانجینا که معلم صاحبی حبرا سرپد نبوتن و نزانتن په چی منی سرا پریادی کشت گریوَگا شروعن کرتت وختی وتی ماسا را وارختا و دلنگران آدگه هندوکین ماسانی کنکا دیستن چیچالا را وتی آنکه ویلن کرت که بازین ماسی شروعش کُرت کَرِّی کَرِّی سیل کنگا
ماسا په پسا به ماسیان زبانا توضیح دات که واجه معلما باز په دلاسوزی توضیح داته و حتی وتی حبرانا جتا جتا و یک په یک هم گوشتهای اما ماس سرپد نبوته که آ مهربانین مرد که جوری شه پسی مهرا گهترنت پچیوا منی سرا دادی جته.
من شادگه روچا به یِ فکرا کپتن که ترک تحصیل کنین. بلینا پسا یِ رنگ وتی چمانا درآورت که ماسا هم که تا حدودی منی ترک تحصیلا کبولی کرتت و من تهلانکی داتت که حبرا به پسا بدیین به وتی حبری چیری جت و دربست مخالف منی ترک تحصیلا بوت. پَمیشا من شه مجبوری سرا به تحصیلا که شایی ٹیلگان بدُنَ کات ادامهُن دات.
هما سالی تچکیا هر وقت که معلم صاحبا دیم به من حبری دات و منَ نزانت و آیی منا سیله کرت یِ دگه شاگردان هم به من چمش دوت و کترهیِ پدا هم معلم صاحب و هم آ پرشتنت په هندگا. من که شه وتی سرگی اصلاحا ناراضتن پکرنه کرت که آ به منی رٹین سرگا و مودان هندنت. په میشا منی دل نا اُمیته بوت و منه جت گریوگی چیرا و گردانا دشمانن دات و معلم صاحبا که مودی نداشت شه گردان گشتر دشمانن دات. آیی هم منا که بی تربیتیاُن کرتت په تربیت بیگا به مدرسه دپترا دیمی دات. ودا که منه وشتاتن بی یشی که بزانین روانشناسان په مادری زبانا چیاش گوشته منی دل په منی ماسا تنکه بوت. آ دلتنکی همنکس هتت که من بی پروا شه معلم صاحبا کشونه کرت و وتی کیپارا زرتن و شوتون په گسا. ودا گُ گونٹکین مصلحتیا ن دروگی که شه صد راستین حبرا که آچش روکی کرت گهترت منه گوشت که مدرسه تعطیل بوت! منی ماس( که هنون بهشت آیی پادی چیرا نیست و خدا بکنت که بهشتی تا بیت) باز شی تعطیلیان استقبالی کرت و په من ندر و خیراتَ بوت و گَلِی کرت که من تحصیلیا ن رتبه وانا ترند ترند حلاصَ کنین و برزا ریین!
چُنت سال پدا که من کلاس چار بوتن و دومین زُبانارا شه ماسیان زُبانا گهتر یاتن گپت نه تنا وتی بیسواتین ماسی عصا بوتن بلکین وتی پسی که آیی وانگ و نبشتنا زانتی هم عصا بوتن. شه کلاس پنچا من گرد وتی صیاد و وارثانی کاگد و کراشکانا هم نوشتن و هم وانتن. دیپلمی دور و برا من دگه په ماسیان زُبانا هُروتُنَ نمُشت؛ و زانتن که ماس بی عیبین گلی هست بلینا حیرانتن که ماسیان زُبان دگه چه حبریانت!
بعد ترُکا منی ترقی به دومین زُبانی تا وُدا شُت و سر بوت که من سه کتاب چاپ کرت و چار کتاب و دو رمان هم حاضرتنت په چاپا بلینا زر نوَت. یک شپی واجه ابوالقاسم فردوسی جند به منی وابا هات (یا به من همیرنگ معلوم بوت) باز شه من شابیدت و شه منی دو کصه وا باز تاریپی کرت. بلین گوشتی منی نبشتگ لهجه دارنت!!!!!!!!.
پکری بکنت! وترا اِنکه کشته بیه، شه بندُکیا به وتی ماسیان زبانا درس موانته بیه. آنکه به ته و به تی سرگا هندته بینت، هنگت ماسیان زبان دست شتی سرا مزوریت و تی کصه هانا لهجه دار کنت!. ایشو خُبنت؛ به ایمیل و چت رومانی تا که پرصت کم و زوتین جواب دیگ ضروری هست وختا منی دوست و سنکت شه من زار و دل پدرد بوتنت. پدا که براوانی هورکین جها پکرنه کرت سرپدَ بوتن که ماسیان زبانا شَدَپی کرته و فعل و فاعل و صفت و موصوف و مضاف و کپت و زهرمارا را هور ته هوری کرته. باز شه ماسیان زبانی دستا منی مجگ چپیبوتنت. پکرن کرت چی بکنین که هم واجه فردوسییا شرمندگ کنین و هم وتی نوکین دوستانَ دلخور مکنین، به یه نتیجه رستن که هر چی که نویسین آوانا به وتی ماسیان زبانا برگردینین تا که بزانین چی پکرن کرته و چه لکتن. هنون همیرنگن وخت همَ بیت که وختی نویسین و بدلَ کنین غشَ کنین شه هندگا و نزانین په چی و به کیه هندین.
شه شما که بری منی نوشته وا راجع به ماسیان زبانا هندِتو باز باز منت وارن.
http://balouch-balouchi.blogspot.com
