زن بلوچ در ادبیات شفاهی

زن بلوچ در ادبیات شفاهی
رستم کریمی بلوچ
پهره..وبلاگ فرهنگی هنری وادبی بلوچستان :در بین جمع زنان دلش را تسکین می داد. و تمام اشعار مخصوص به موتک را سینه به سینه به امروز رسانده است.
زن بلوچ در پرورش فرزندان دلاور و قهرمان در مبارزه با ستمگران و اشغالگران بسیار نقش داشته است بدین صورت که با خواندن اشعار حماسی برای فرزند او را به زنگ با ستمگران و مانند مادر میرکمبر که فرزند تازه دامادش را به جنگ ستمگری که به منطقه شان حمله کرده است با اشعار حماسی اش فرا می خواند. و او نیز ستمگر را از منطقه بیرون می کند و خود شهید می شود و مادر با افتخار فرزندش را به خاک می سپارد در رساندن ضرب المثل ها به این نسل زن بلوچ نقشی کمتر از مرد بلوچ نداشته است و آن حفظ ضرب المثل های بسیار در هر زمینه بوده است و می گویند رابعه خضداری(خضدار در پاکستان است) اولین زن پارسی گوی بلوچ که همزمان با رودکی می زیسته است.

3- از جهت توانمدیها:

زن بلوچ در تاریخ ثابت کرده است که از جسم و روحی قوی برخوردار است. مثلا زندگی در کویر با گرمای طاقت فرسایش در تابستان و حتی سرمای خشنش در زمستان و وجود کوههای سر به فلک کشیده از زن بلوچ انسانی قوی از نظر جسمی و روحی ساخته است.

4- زن بلوچ در فعالیتهای اجتماعی و سیاسی

زن بلوچ در سالهای بسیار دور همپای مردم بلوچ در تمامی فعالیتهای اجتماعی و سیاسی نقش داشته است مثلا زن بلوچ سوار بر اسب می شد و دوشادوش مرد بلوچ تلاش می کرد در مجالس تصمیم گیری شرکت می کرد مثلا در حمله به هنوستان که توسط میرچاکر رِند بزرگترین سردار تاریخ بلوچستان صورت گرفت یکی از نقش های اصلی را یک زن در تصمیم گیری سردار ایفا کرد. وقتی در جنگی که بین قوم بلوچ و شاه دهلی صورت گرفت زنی به نام بانلی که خواهر میرچاکر یکی از فرماندهان سپاه بود که در نهایت گروه تحت فرماندهی بانلی به قصر شاه دهلی حمله کرد و قصر شاه دهلی را فتح کرد .

اما در زمان حاضر (حال) حضور زن بلوچ در فعالیتهای اجتماعی و سیاسی بسیار ضعیف شده است از علل آن می توان به وجود تعصبات نادرست مذهبی، ترس از معرفی و نمایش زن در جامعه شلوغ و با ارتباطات گسترده امروز طبیعت ندادن بسیاری از مردان از روی تعصب قومی و مذهبی برای حضور زن در اجتماع به خاطر وجود افراد نامحرم و بیگانه در حالی که در گذشته زن بلوچ دوشادوش مرد بلوچ در مزرعه کار می کرد در مجلس مردان می نشست و به اظهار نظر می پرداخت.

در گذشته دیوار بین منازل نبود و در شهر و روستا در کنار یکدیگر مردم با شناخت از همدیگر به راحتی زندگی می کردند. اما جمعیت زیاد امروزه با وجود بسیاری از مشکلات مردم بلوچ را در بسیاری از موارد به جلوگیری از ورود زن بلوچ در عرصه اجتماعی و سیاسی مجبور می کند.

اگر چه امروز ثابت شده است که دختران بلوچ در عرصه دانش اندوزی آنجا که حمایت شده اند از مردم بلوچ بسیار موفق تر بوده اند.

5- بررسی زن بلوچ در اقتصاد و هنر

در اقتصاد زن بلوچ در گذشته مهم عمده ای از اقتصاد خانواده را به عهده داشت مثلا با سوزن دوزی و فروش آن به خانواده کمک می کرد. با ساخت سفال و سکه دوزی و حصیر بافی در کل با صنایع دستی به اقتصاد خانواده بسیار کمک می کرد.

در هنر:

زن بلوچ در هنرمندترین زنان دنیاست؛ چرا که زن بلوچ با وجود محیط و سرزمین کویری اش با سوزن دوزی که با رنگهای جذاب و سرشار و متنوع می باشد با طرحهای بسیار اصیل چه در گذشته و چه در حال لباس بسیار زیبا را برای زن طراحی کرده است که کمتر لباسی به زیبایی و اصالت آن در دنیا وجود دارد.

زن بلوچ در ساخت سفال در قبل از میلاد مسیح«ع» مثلا سفال کلپورگان سراوان طرحی بسیار زیبا را در هنر دست خود را به نمایش گذاشته است. زن بلوچ در حفظ اشعار حماسی و ضرب المثل های ادبیات و هنر بسیار کمک کرده است.

زن بلوچ مانند «هانی» که وفادار نامزد تا سی و سه سال بود باعث ایجاد ادبیاتی هنرمندانه برای بلوچ شده است و یا زن بلوچ در انتقام از مرد ناسپاسی بلوچ باعث ایجاد اشعار در روایتهای هنری بسیاری در تاریخ بلوچستان شده است.

آنچه که مشخص است زن بلوچ در حفظ و انتقال ادبیات شفاهی بسیار نقش داشته است. زن بلوچ در خواندن «نازینک» در عروسی به توصیف و تعریف از داماد و عروس در مجلس زنانه می پرداخت. جدای از این زن بلوچ در خواندن لالایی در مراسم تولد نوزاد و نوازش و خواباندن طفل در گهواره و رساندن اشعار آن به امروز نقش اصلی را داشته است. حتی در از دست دادن عزیزان زن بلوچ با خواندن «موتک» در رثای از دست رفته اشغالگران ترغیب می کرده است.