قلعه تیس(پرتغالیها)

 قلعه تیس(پرتغالیها)

پهره..وبلاگ فرهنگی هنری وادبی بلوچستان :قلعه تیس یا قلعه پرتغالی ها بر فراز تپه ای مشرف به جاده چابهار- تیس و در 5 کیلومتری شهر چابهار قرار دارد.این قلعه به ابعاد 54×26 متر ساخته شده است. عرض ساختمان بر پهنه دماغه‏اى که پانصد متر از آبخوردریا فاصله دارد در قسمت انتهایى دماغه واقع است. در قسمت شمال شرقى درب ورودى اصلى قرار دارد و داراى هشتى وسیعى است .

سیدگنج(فرهنگ لغت بلوچی)

سیدگنج(فرهنگ لغت بلوچی)

غزل

غزل

په هوشاماں ترهیت ، بشّامیں زرد ءِ غم جتیں بولان
کپنت بیر و سرپنت دمبال ، و سبزیت سرمگیں بولان
سگار ءِ هون چکیں زه بیت که لـعـلـیـں رکّ ، مانا یـک
ببیت کاڑ ءِ که ڈیه ءِ غم ، گشاں مـا سـرجمیں بولان
زمین جـنـب ءِ هُدا بُند انت ، چو سالی ٹـَپّی ءَ نالیت
بـنـی آدم گُـش ئـــے ، زوراکیانی ، بے وسیـں بولان
کـپـنـت واهــگ دل ءِ پــٹّ ءَ چو تـُنـّاپیں ڈگار ءَ ترمپ
منی هـُشکاوگیں زرد انت ، منی هشکاوگیں بولان
رگام آهتنت،شُتنت ، عهدی نه آهتنت نوبت و باری
وداری کــد ، دل ءِ ره سر ، کـــدی دلمانگیـــں بولان
وفــا یــک ، مهر یــک ، ارمانی ئــیــں دل و منزل یـک
پـــه تــو بـَمـپـور بات آبات و په من مـحـرمــیــں بولان

عطاشات محمد اسحاق

( سید ءِ شکلیں ارواه ءَ دزبندی ءَ گوں )

مراد ساحر
( سید ءِ  شکلیں  ارواه ءَ  دزبندی ءَ  گوں  )
کمان میان په کهیبـے کاشیں  ملگوراں  که گواپین ایت
تمردانی دلاں  سِنگیں  چو برپ کنت و آپین ایت
مه بئـے ورنایی ِء سارتیں  سباهانی گل ءَ ایمن
بگر زند ءِ انان ءَ مرک ءِ چیریں  تلک ءَ سراپین ایت
بزاں  داں زندگ انت آ تلوس ایت په وشدلیں  ساعتـے
اگاں  په مپت و ناهودگ دل ءَ کسی ئیگ ناپین ایت
اے شر و گندگی اصل ءَ کن انت گوں  نیت ءَ سیادی
به بیت کُ ٹ زرگر ءِ دل تنگو ءَ  پاکیں  اِلاپین ایت
نزاناں  که کجا چیر انت امیتانی گلیں  باندات !
من ءَ انگر کتگ رنجاں  ابیتکی پاداں  تراپین ایت
من جزماں  الم ءَ شنز ایت روچـے ترانگانی نود !
گمانی سِل و لیگاریں  زران ءَ پشلاپین ایت
کج انت آ ماه ءِ دَرور گرمیں امبازاں  به گیپت«ساحر»
زمستان ءَ ترا ماں  بُن تلاں  بنیڈ ءِ به واپین ایت


                                          *  *  *

سید ظهورشاه هاشمی

   

برای دیدن ادامه مطلب اینجا را کلیک کنید

بیوگرافی استاد کمال خان هوت

بیوگرافی استاد کمال خان هوت

پهره..وبلاگ فرهنگی هنری وادبی بلوچستان : کمال خان هوت ، فرزند مراد ، در سال ۱۳۲۰ خورشدی در روستای لایران از توابع بخش دشتیاری چابهار، در یک خانواده کشاورز به دنیا آمد. دوران کودکی او در روستا و آزادانه دردل طبیعت به مکاشفه محیط و بازی گذشت. او در نوجوانی متوجه علاقه وگراسیش خود به موسیقی وشعر شد..شعرها وملودی ها را به خاطر می سپرد ومی خواند. به زودی اطرافیان متوجه توانایی و ظرفیت‌های هنری او شده و صداو آوازش به شدت مورداستقبال همگان قرار گرفت. او پس ازآن بااعتماد به نفس وانگیزهٔ بیشتر شعر وموسیقی را دنبال کرد. جوانی باهوش با حافظه ای سرشار.اشعار را به خاطر می سپرد، آهنگ ها را تمرین می کرد وشعر می سرود.او در زندگی هنری اش باخوانندگان، نوازندگان وشاعران زیادی آشنا شدو همکاری کرد. آموخت و آموزش داد. راهی که اورا به یکی از خوانندگان و موسیقی شناسان بزرگ بلوچ بدل کرد. کمال خان بااینکه مدرسه نرفته ولی، خواندن می داند و همین طور می‌نویسد. برخی از اشعار خودش ودیگران را در دفترهایش نوشته، خط خوانایی دارد و همیشه کاغذ و قلم در جیبش است. حافظه خوبی دارد و شعرهای بسیاری را حفظ است.

موسسه خیریه مهرگیتی | گزارش سفر به استان سیستان و بلوچستان

چهره‌های زرد، پاهای برهنه و انگشت‌هایی که جوانه می‌زنند

به قلم : زهرا گیتی نژاد

برای شنیدن این گزارش اینجا کلیک کنید.. 

پهره..وبلاگ فرهنگی هنری وادبی بلوچستان  :اینجا سیستان و بلوچستان است، سرزمین چهره‌هایی زرد با چشمانی سیاه به عمق اقیانوس و پاهایی برهنه که بیابان در بیابان با شن‌ها و خاک‌ها آشنایی دیرینه دارند و انگشت‌هایی که در دست‌های کوچک دانش‌آموزان یک کلاس، در کپری دور در جایی نامعلوم جوانه سبز می‌شود.

دادشاه‌: شهید و قهرمان‌ ملی‌ بلوچ -

دکتر محمد حسن حسین بُر 

دادشاه‌: شهید و قهرمان‌ ملی‌ بلوچ -   

(بخشی از تاریخ بلوچستان ایران)

پهره..وبلاگ فرهنگی هنری وادبی بلوچستان :دادشاه‌ در ناحیه‌ی‌ کوهستانی‌ اهوران‌ در مرکز بلوچستان‌ که‌ خود در آنجا روستایی‌ زمیندار کوچکی‌ بود در اوایل‌ سالهای‌ 1950 پرچم‌ طغیان‌ برافراشت‌.

گزارش‌های‌ مردمی‌ علت‌ شورش‌ او را تعدی‌ و دست‌اندازی‌ مأموران‌ و ژاندارمهای‌ «قجر» در زندگی‌ روزمره‌ی‌ همولایتی‌های‌ او، اخذ مالیات‌ها و گرفتن‌ رشوه‌های‌ هنگفت‌ از روستاییان‌ مفلوک‌ ولایت‌ او و بیحرمتی‌ به‌ آداب‌ و رسوم‌ و حیثیت‌ قوم‌ بلوچ‌ می‌دانند. برعکس‌، مقامات‌ دولتی‌ او و یارانش‌ را «گروهی‌ اوباش‌ و راهزن‌» توصیف‌ می‌کنند. درواقع‌، کلمه‌ی‌ «یاغی» که‌ در مورد دادشاه‌ و دیگر شورشیان‌ به‌ کار می‌رفت‌، نمونه‌ی‌ کلاسیکی‌ است‌ در نمایاندن‌ تفاوت‌ دیدگاه‌های‌ دو طرف‌. در زبان‌ بلوچی‌ این‌ کلمه‌ معنای ‌تحسین‌آمیزی‌ در خصوص‌ کسانی‌ دارد که‌ مسلحانه‌ در برابر «قجرها» قد علم‌ می‌کنند، حال‌ آن‌ که‌ در فارسی‌ معادل‌ راهزنی‌ و سرکشی‌ است‌ و در مورد کسانی‌ به‌ کار می‌رود که‌ به‌خاطر ایستادگی‌ در برابر اقتدار شاه‌ شایسته‌ی‌ تحقیر و سرکوب‌اند.

تقلیل تبعات سیل برراههای جنوب سیستان وبلوچستان نیازمندتوجه ویژه

 تقلیل تبعات سیل برراههای جنوب سیستان وبلوچستان نیازمندتوجه ویژه است

زاهدان- حوادث تکراری جاری شدن سیل و طغیان رودخانه های فصلی جنوب سیستان و بلوچستان هر ساله منجر به تخریب راههای ارتباطی و امکانات زیر ساختی منطقه می شود که با توجه ویژه و تخصیص اعتبارات لازم می توان از این خسارات جلوگیری و آبهای سرگردان را مهار کرد.  

به گزارش ایرنا، رودخانه های طغیان گر و وحشی جنوب سیستان و بلوچستان هر ساله هنگام بارندگی به محورهای ارتباطی، پل ها و طرحهای زیربنایی آب، برق و تلفن خسارات فراوان وارد می کنند.

استخراج معادن کوه سفید اشتغال‌زایی را به دنبال دارد

فرماندار سراوان:

استخراج معادن کوه سفید اشتغال‌زایی را به دنبال دارد

خبرگزاری فارس: فرماندار سراوان گفت: با استخراج معادن کوه سفید زمینه اشتغالزایی بیش از 600 نفر فراهم می‌شود.

به گزارش خبرگزاری فارس از سراوان، محمد اکپر چاکر زهی ظهر امروز در بازدید از معادن کوه سفید از توابع گشت شهرستان سراوان اظهار داشت: گرانیت کوه سفید یک توده نفوذی است و با دارا بودن وسعت 20 کیلومتر طول و 10 کیلومتر عرض در صورت اکتشاف و فعال شدن، اشتغال برای بیش از 600 نفر به طور مستقیم فراهم می‌شود.

تاریخ شناسی و باستان شناسی سیستان (4) و (5 قسمت آخر)

 

پیشینه ی باستان شناسی سیستان
 

تمدن سیستان :سیستان در دانش باستان شناسی از جایگاه والایی برخوردار است، امروزه نیک می‌دانیم که سیستان در دورانهای پیش از تاریخی و تاریخی به منزله ی پلی میان تمدنهای شرق و غرب فلات ایران عمل می‌کرده است. اما تمدنها و فرهنگهای باستانی مستقر در سیستان و هویت تاریخی آنها تا مدتها از چشم باستان شناسان پنهان مانده بود.دورافتادگی نسبی و صعوبت و دشواری اوضاع جغرافیایی، به ویژه سختی زیست محیطی امروز سیستان این اندیشه را قوت داده بود که در عهد باستان نیز اوضاع چنین بوده و اینجا همواره سرزمینی خشک و کم حاصل و مالاً به دور از مدنیت بوده است. پژوهشها و کاوشهای باستان شناسی درست خلاف این تصویر را ثابت کرد.

اینک در پرتو و یافته‌های دانش باستان شناسی معلوم شده که سیستان در ادوار باستانی یک مرکز بزرگ و مهم تمدنی در نیمه ی شرقی و جنوب شرقی فلات ایران بوده است. که از یک سوی با تمدنهای شمال شرقی فلات ایران و تمدنهای شمال غربی شبه قاره ی هند و ازسوی دیگر با تمدنهای مرکزی فلات ایران و تمدنهای میانرودان باستانی درارتباط تنگاتنگ فرهنگی و بازرگانی بوده است.
نخستین بررسی‌های باستان شناسی به معنی دقیق آن تنها در آغاز سده ی بیستم میلادی در سیستان شروع شد.

تاریخ شناسی و باستان شناسی سیستان (2) و (3)

 

زمینه‌ی جغرافیایی تاریخ

تمدن سیستان :سیستان بخشی از فلّات بزرگ ایران است که در منتها الیه جنوب شرقی این فلات واقع شده است؛ از لحاظ سیاسی سیستان میان افغانستان، پاکستان و ایران تقسیم شده است،‌بخش بزرگتر و پُر‌آب تر سیستان در خاک کشور افغانستان قرار دارد و بخش کوچکی از ان در خاک کشور پاکستان است، بخشی نیز در خاک کشور ایران کنونی واقع شده که مساحتی برابر 36000 کیلومتر مربع دارد. دشت سیستان از نظر ویژگیهای زمین شناسی مجموعه‌ای از دلتاهایی است که طی هزاره‌ها از تغییر بستر و مسیر رود هیرمند به وجود آمده و از دو قسمت عمده ی شمالی و جنوبی تشکیل شده است.

معرفی موسیقی درمانی(گواتی)

معرفی  موسیقی درمانی(گواتی)

پهره..وبلاگ فرهنگی هنری وادبی بلوچستان :موسیقی درمانی یا گواتی یک نوع موسیقی است که بر روح جسم انسان خیلی  تاثیر می گذارد

این نوع موسیقی در حال حاضر در شهرستان نیکشهر  وجود دارد که همه اعضای آن بالای ۵۰ سال سن دار ند. اعضای این گروه ۶ نفر هستند که  به سرپرست گروه خلیفه می گویند. محمود بلیده: سرپرست گروه( خلیفه) سلیمان درزاده..  مجید بن...عیسی بلیده...عثمان بزن...علی بلیده...

بلوچی مئے وتی شهدیں زبان اِنت ...

بلوچی مئے وتی شهدیں زبان اِنت ...

روز ۲۱ فوریه برابر با دوم اسفند ماه روز جهانی زبان مادری است. سازمان ملل متحد مراسم گوناگونی را برای گرامیداشت این روز در بسیاری از کشورهای جهان برگزار می کند. این سازمان از دولت ها می‌خواهد که حق اقوام ساکن کشور خود را برای آموزش به زبان مادری‌شان به رسمیت بشناسند و زمینه تدریس زبان آنها را در نظام آموزشی کشورشان فراهم آورند.

با نوشتن، خواندن ، وحرف زدن زبان مادری خود را تقویت بخشید

با نوشتن، خواندن ، وحرف زدن زبان مادری خود را تقویت بخشید 

 ”زبان از اساسى‌ترین مولفه‌هاى هستى و نیستى ملت‌هاست. زبان حامل اندیشه و فرهنگ هر ملتى است. بر اساس میثاقین حقوق بشر هر ملتى محق است از زبان خود بهره مند شود. به نظر می‌رسد مانع تراشى براى پیشرفت هر زبان بایکوت کردن اندیشه باشد.“  

 

پهره..وبلاگ فرهنگی هنری وادبی بلوچستان :زبان‌ها روح بشریت هستند. زبان‌ها میراث معنوی بشریت هستند، زاده می‌شوند، تکامل مى‌یابند و در برخى موارد محکوم به نابودی می‌شوند. اگر تلاش خود را براى نجات زبان‌ها آغاز کنیم، به سود ماست. باید تمامی سعی خود را برای مراقبت از زبان‌ها بکار گیریم و این در سایه سیستم آموزشى چند زبانه محقق خواهد شد.

کجام بلوچی

   *

عبدالحسین یادگاری

   *

     لهتین روچ پیسرا ، پروفیسر کارینا جهانی ، ایرانی زبانانی کواس ءُ شهزانت ایران بلوچستان ءَ آتک . ای بانوک ءَ را زاهدان یونیورسـتی ءَ و تی ها سین مهمان کتءُ دو شرپدارین دیوان اد بیت ءُ آئی بلوچی ، کردی طالشیءُ تاتی که گون ایرانی لوگ ء زبانان سیادی کن انت ، گپءُ تران کتءُ دیوانانی نندوکین مردم بهرزورتءُ رندءَ چه با نوکءَ جستءُ پرس اش کت .

اے نِبـشــتانک په مـولـوی عبــدالله صاحبءِ مـزن داشـت روچءِ هاتر

 [اے نِبـشــتانک په مـولـوی عبــدالله صاحبءِ مـزن داشـت روچءِ هاترءَ( 12 آپریل 2008 ) تیار کنئـگ ءُ ماں هـمے دیـوانءَ وانـگ بـوت]
بلــوچسـتانءِ عالـم ءُ زانـتکار؛ ءُ راجـی سـر شائـر واجـه مــولـوی عــبدالـله پیشــنی (روانـبُد) صـاحـب!

بلـوچ راجـدپترءَ ماں وتـی دراجیـں تک ءُ پهناتاں بازیں راجـدوسـت ءُ کـومـی شائرءُ جهُـدکارے رودینـتگ ءُ هَـسـت کُـتگ.
بازے چه اے راجـدوسـت ءُ وتـن دوسـتیں شائرءُ کلمـکار وتـی مُـلک ءُ کـومءَ- ماں وتـی شیـئراں ءُ نبشـتانـکانی تهءَ نازینتـگ ـ ءُ هـمے راجـی جُـهدکار گوں وتـی جـِد ءُ جـُهداں سیـنگارتگ.

ءُ اے دروه گـوں مُـلک ءُ کـومءِ نیگیـگ ءُ سـکیـں جاوراں پـدرد ءُ گـمیگ بوتـگ اَنت ءُ گـوں مـُلک ءُ کـومءِ وشـی ءُ شادهاں گـَلءَ چه بالـیگ.

بلوچی سازءُ زیمل دیم پہ زوال انت

بلوچی سازءُ زیمل دیم پہ زوال انت  

 عبدالوهاب ایران نژاد
هرقومی نوکیں ادب بہ بیت یا کہ ساز ءُ زیمل آئی ءِ بنپد کلاسیکل انت بلوچی نوکیں موسیقی بنپد هم باید انت بلوچی کلاسیکل موسیقی بہ بیت . بلے بژنی گپ ایش انت کہ مئے نوکیں سازءُ زیمل بلوچی کوهنیں ءُ کلاسیکل موسیقی بنیاد ءِ سرءَ ایر نہ انت. اے مزنیں تاوان ءَ بازیں سوبے هست. یکے اش انت کہ مئے کلاسیکل ءِ جنوک ئُ گشوکاں چوشیں علم ءُ زانتے نہ بیتگ کہ موسیقی میراثءَ آیوکیں نسلاں هیل بہ دینت.

زبان بن در

 

زبان بن در

زبان هنچوشین چیزی انت که انسان ءَ چه دگه موجودات گچین کنت. بازگین جانور په جهان ءَ هستن بلکین چه لهتی جهات آیان چه انسان بهتر ببنت. مثلا بازگین موجود جهان توکا هستن که چه انسان ءَ زورمند تر انت یا بازگین موجود انت که چه انسان مزن تر انت. بله هچ یک چه آیان چیزی په نام زبان یا هما چیزی که بشرءَ هستن و تونیت وتی منظور په وتی هم زاتان بگوشت نیستش. همی زبان انسان ءَ چه دگه موجودات بهتر کنت. همی زبان انت که گوں آیی انسان فکر کنت. یکی بلکین بگشیت لهتی مردمءَ‌ زبانی په گوشگ نیست اچه ایان فکر نیست؟ جواب ای سوال آساننت. انسان ءَ زبان چار قسمت هستن که هر یکی که خاصین کاری په انسان انجام دینت.

زنــد بـَٹـاکاں لِـیـنـچ بَـیَـگ بـَنـدگ نه بیت

دَســـتــــونــــک

زنــد بـَٹـاکاں لِـیـنـچ بَـیَـگ بـَنـدگ نه بیت
هست چشیں دردے دلءَ کندگ نه بیت
سار و هوشءِ بَر کجام انت هوش و سار
شــهــد تـَبـی ءِ راه ، رهــبــندگ نه بیت
مــهــگل ءِ مــهــر ءِ ســتـــای ءِ نَــدر من
گال ءَ گـــوں هــچ مـاپـرے رَنـدگ نه بیت
شــه تَــبــانی تَــب چــیــا لــیــگار بـنــت
زنـــد ءِ کِلـّه مــوکــو گـــوں تَندگ نه بیت
دان آوازے بـــــرات و دوســـــت ءَ مـــــن
راه گار ءِ شـــــــون ، بـچـکـنــدگ نه بیت
زُلــــم ءِ آهُـــنـــڈ بـیـت وَلگـوئج هم تماه
نَـــپــت و بــیــر ءِ گـر مدام وَندگ نه بیت
« تَـهـل » ءِ کـوکار رَسته هچ آزمان ءَ نه
ترامبل انت ئی دل و زبان،مَندگ نه بیت


                                     کریم بلوچ _ تَـهـل_ پترزبورگ

ابـــــاد و سبــــــز و میــــــــزران

ابـــــاد و سبــــــز و میــــــــزران

                             هـــر وقت کـــه تی ناما گـــــران

                                       تــی بـو چـــو مسکـا بیــــت زران

                               تــی دلجـــمیـــــن گــــت و گران

               سیـــــــــه بنـــــد و برزن تیهـران

      گـپ جــــــــنـنت گــــون جنبـران

چمان تئی"

 

چمان تئی"                                              

کُت منارا توار چمّان تئی

بُرته زردِ کرار چمان تئی

تئی توسیپءَ من ای دولا کنان

لنت بینگ ، بهار چمان تئی

زردِ پهکا شموشته اچ مارا

ءُ کتگ مئی ودار چمان تئی

هو! شرابِ طلب نه بیت مارا

کرته مارا خمار چمان تئی

زلپ چو تهارءُ لنجین شپ

سهر چکین بامسار چمان تئی

مئی ورینان تو چونیا بخش ئی

کت وسیم ءَ را گار چمان تئی

وسیم صادق

دَربـُرت نه کنت کـسـّے مهـرنگ ءِ چم ءِ شانک ءَ

دَســـــــــتـــــــــونــــــــک

دَربـُرت نه کنت کـسـّے مهـرنگ ءِ چم ءِ شانک ءَ
چـَــکـّاس تـهـا هــــؤرئــــے ، دل تو به بند لانک ءَ
عمرے ودار ءَ نِـشـتـاں په جُـسـت ءِ پـسّـو ءَ من
ارمان که گوشاں نَـشکـُت مئے سوزناکیں گوانکءَ
مـشـکل کـه بـه بـئـــے سَــر تو گنجانی آزمان ءَ
داں که کـدم ‏ءَ جَـلــّنـت نہ زانت ءِ گهیں پدانک ءَ
هـر کس که کینگانی سوباں گوں مُژده وار انت
جَــــزماں که دَر نَــبــارت انت مهـرانی آزمانک ءَ
دنــیــا هـــزار اِشــکـُنــت هــچ هم دل ءَ نیاریت
«طارق» نزاناں پرچی سُتکگ تئی یکیں دانک ءَ

                                                                طارق جهانگیری _ نِگور بلوچستان

بلوچی هر بلوچ ءِ ساه و جان انت !

بلوچی هر بلوچ ءِ ساه و جان انت !

                                    (کـُلوے په نوکباهندیں ورنایاں )

بلوچیں ما بلوچی مئـــے زبان انت
بلوچی هر بلوچ ءِ ساه و جان انت
بلوچی دل پسند انت هر کجا که
بلوچی مجلس ءِ گپ و تران انت

  

خاموشی دومین کوره کارگاه سفال دنیا/ وعده بیمه هنرمندان زن بلوچ م

خاموشی دومین کوره کارگاه سفال دنیا/ وعده بیمه هنرمندان زن بلوچ محقق نشد

مهر نیوز: هنر سفالگری در منطقه کلپورگان استان سیستان و بلوچستان تنها در دست زنان بلوچ است، آنها از چرخ سفالگری استفاده نمی کنند بلکه دستان آنهاست که چراغ تنها موزه زنده سفالها را تا کنون روشن نگه داشته است. به گزارش خبرنگار مهر، در روستای کلپورگان شهرستان سراوان و روستای کوهکم سرباز از توابع ایرانشهر زنان بلوچ به صورت کاملا فعال و در روستاهای اولنچکان، ‌گلک و شادی گور از توابع شهرستان نیکشهر به صورت نیمه فعال سفال می سازند.

دینی عالم ءُ آیانی اگده پہ بلوچی زبان ءَ

 

دینی عالم ءُ آیانی اگده پہ بلوچی زبان ءَ

عبدالوهاب ایران نژاد 
پهره..وبلاگ فرهنگی هنری وادبی بلوچستان :بلوچی زبان ءِ دیمروی ءَ دینی عالم ءُ پیشونکاں یک مزنیں کِردے هست بلوچی زبان ءُ ادب یک دَورے « ملائی» گوْشگ بیت اِے دَورءَ کہ رند چہ بلوچی کلاسیکل دَورءِ شاعری انت مزنیں شاعر دینی عالم ءُ زانتکار بیتگ انت الّم ءَ اِے دَور ءِ دینی عالماں دین ءِ زبان بزاں عربی پہ جوانی زانتگ ءُ پہ آزبانءَ هم هنچو بلوچی ءَ دزرس اِش بیتگ کہ لچّہ ءُ رَم بہ نبیس اَنت.

گـُرک ءِ سستگین سَرَگ

چـُـکانی دیوان                                                              پارس ءِ گیدی آزمانک                                                                              ------------------------
                                                                                 کریم بلوچ _ تهل

                               گـُرک ءِ سستگین سَرَگ

     پهره..وبلاگ فرهنگی هنری وادبی بلوچستان: هست ات یک پیریں شیرے که بازیں اڑ و جنجال ءِ گون ءَ ، سَهداری گِـپت و شکار کـُت انت . یک روچے پیریں شیر ءَ شُد گپتگ ات و شکار ءَ روان ات .
      گـُرکے ، شیر ءَ دیست ؛ سَلامالیک ءَ رَند ، چه واجه شیر ءَ سوج ئی کـُت :
      _ بارین واجه شما کجا سرگِپتگ و روان ات ؟
      واجه شیر ءَ پَسّو دات :
      

تصرف قلعه ناصری ایرانشهر در زمان بهرام خان بارکزایی

 تصرف قلعه ناصری ایرانشهر در زمان بهرام خان بارکزایی

پهره..وبلاگ فرهنگی هنری وادبی بلوچستان :طوایفی که در حال حاضر در بلوچستان زندگی می کنند به نظر می رسد، بعد از طایفه ملک ها یا ملکان به بلوچستان آمده و سکنی گزیده اند. ملک ها خود نیز بعد از طایفه بزرگ رند این سرزمین را به تملک در آورده اند، رند ها نیز طوری که سینه به سینه نقل شده است. قبل از اسلام در این سرزمین زیسته اند. در متون تاریخی که از بلوچستان یاد شده است، از رندان وسیه سوار ویزدگرد سوم صحبت به میان آمده است. و اکثر این طوایف بزرگ هم در بلوچستان شرقی و یا پاکستان و افغانستان هم وجود داشته، وهم اکنون زندگی می کنند. طایفه برهان زهی یکی از این طوایف بزرگ بلوچ بوده، و شاید بتوان گفت این که یکی از بزرگترین طوایف بلوچ که تقریباً در هر سرزمین که زندگی می کنند نام خانوادگی و طایفه ای خود را با خود دارند. مگر مواردی اندک.

موسیقی مقامی سیستان و بلوچستان

---

پهره..وبلاگ فرهنگی هنری وادبی بلوچستان :موسیقی در بلوچستان بخش جدایی ناپذیر زندگی مردم بلوچ است . از تولد تا مرگ، از اندوه تا شادی و درمان بیماری های جسمی و روانی و ...
نفوذ و تاثیر متقابل فرهنگ های بلوچی و هندی باعث شده است که طی چند قرن اخیر موسیقی بلوچی ازتاثیرات موسیقی هندی دور نماند . علت این تاثیر پذیری را شاید بتوان در انزوا و دور افتادگی بلوچستان، فقدان راه های ارتباطی و نیز عدم توجه دولت مرکزی به این منطقه و مجاورت آن با پاکستان جست و جو کرد . طی سالیان دراز بلوچستان بیش از آنکه زیر نفوذ فرهنگی ایران قرار داشته باشد، با جلوه های مادی و معنوی فرهنگ هند مواجه بوده است.

شی مرید وهانی

 
                                       شی مرید وهانی

     پهره..وبلاگ فرهنگی هنری وادبی بلوچستان: از قدیم الایام در بلوچستان مرسوم بوده است که دختران و پسران از سنین کودکی یا خردسالی نامزد یگدیگر می شوند. چه بسا اتفاق می افتد که بدین منظور ناف دختری را برای پسری می برند. د راین ارتباط حتی اصطلاحی در بلوچستان هست که گفته می شود(( ناف فلان دختر را برای فلان پسر بریده اند.)) دختر و پسری که بدین صورت در سنین کودکی نامزد شوند، نمی توانند در سن بلوغ همسر دیگری انتخاب کنند. 

تئی نامءَ / میر گُل ھان نصیر

شعری است از شاعر مشهور منطقه کاروان زرآباد مرحوم شهداد شهدوست

 

شعری است از شاعر مشهور منطقه کاروان زرآباد مرحوم شهداد شهدوست

بصرهی شط

(( این شعر را شهداد در زمانی که در بصره بسر می برده سراییده است ))

بَصرَهی شَطِ مُرغ‘ پری چـال ٍ با تو هستم ای پرنده خوشگل شط بصره(عراق)

تارِشُ و پُر گواتُ و پَرک‘ بال ٍ تویی که سرحالی و سریع و بالا پرواز می کنی

بــــــیا گُوَرِ بالادان بِگِر‘ حـالٍ بیا از من بینوا حال و احوالی بپرس

زبان بلوچی

بلوچ و بلوچستان - زبان بلوچی ،

  پهره..وبلاگ فرهنگی هنری وادبی بلوچستان
زبان بلوچی
1) موقعیت زبانشناختی. بلوچی در همة اصول و کلیات، یکی از زبانهای ایرانی شمال غربی است که با زبانهای پارتی (ایرانی میانه)، کُردی نوین، تاتی، طالشی و دیگر گویشها (رجوع کنید به  مقالة مکنزی دربارة لهجه شناسی ایرانی جنوب غربی و شمال غربی) پیوندی نزدیک دارد. بررسی زیر تصویری از پیشینة بلوچی را به دست میدهد.

منی وطن

منی وطن  

منی وطـــن یک پچیں دیارے
منی وطن دشت و کوھسارے
منی وطـــــن کیچگ و تیابے
منی وطن پٹ و ریگزارے

ماهی گیران کوچـک

 

ماهی گیران کوچـک

بر اساس یک ماجرای واقعی

 نوشته:عبدالحکیم بهار

سن و سال ریادی نداشت  اما شناگر خوبی بود .پدرش« تاج محمد» تا جایی که می توانست تمام فوت وفن ماهیگیری را به او یاد داده بود. از روزی که پدرش بر اثر بیماری فوت کرد  زندگی برایش سخت تر شد. عبدل را می گویم که هروقت دلش برای پدر بیشتر تنگ می شد کنار ساحل می رفت و فقط با نگاه کردن به محلی که پدرش آن جا قایقش را به آب می انداخت وزیر کپری که تورهای خود را می ساخت ، در خلوت اشک می ریخت گاهی هم به خاطر اینکه زیاد احساس دلتنگی نکند  به اتفاق دوستش پیربخش به ساحل می آمد.

مـاتی زبانانــی میـاں استمانـی روچ ءُ شهــدیـں بلوچــی زبـان ءِ

مـاتی زبانانــی میـاں استمانـی روچ ءُ شهــدیـں بلوچــی زبـان ءِ ایردستــی:  

محمــد کریــم بلــوچ
 

بیســت ءُ یـک (۲۱) فــروری بنگــلادش ءِ راجدپتــرءِ همــا جهانــی روچ انــت کــه تپاکیـں راجانـی هوربنـــد ءِ وانینـــگی ءُ دود ءُ ربیدگـــی بهــر بـــزاں یونسکــو ماں ۱۹۹۹ عیسایـــی ءَ مـاتی زبانانـــی میـــان استمانـــی روچ نامینــــت. رنــد چــه پاکستــان ءِ اڈ بیــگ ءَ هـــزاراں پــوه ءُ سرپدیــں بنگالــی ورنـــا پـــاد آتکنــت ءُ پـه وتـی مــُلـک ءُ راج ءُ ماتــی زبــان ءِ هاتــرا رونشتــی پاکستــان ءِ واکدارانــی دیمــا اوشتـات انــت ءُ محمــد علـی جنــاح ءِ بے دریــں گــپ ءُ ربودگـی اش پاکستان ءِ رسمــی زبان ءِ باروا نـــه مـــــن ات.

ماسی زبانی ارزشت به سادگین بیانی

ماسی زبانی ارزشت به سادگین بیانی

روانشناسه شنت که زاگانی تعلیم و تربیت ته کلاس سه و چارا باید به ماسی‏ان زُبانا بیت. من به عنوان یک بلوچی، نزانین که یِ روانشناسانی جند چُنت کلاس به وتی ماسی‏ ان زبانیش وانته، بلینا من که روانشناسِی نیستن همنکسه زانین که اگر تعلیم و تربیت، تا کلاس سه و چارا بنا بیت به دیگه زبانی غیر شه ماسی‏ان زبانا بیت گهتر‏انت که معلمِی کنکا یک روانشناسِی و زاگی کنکا یک مترجمی هم بنندیت ته هم روانشناسان هم معل ما ن و هم زاگان و آوانی پس و ماس گهترین زندگیه داشته بینت. پریشا که منی منظورا گهتر سرپد بیت من په شما کمی شه وتی سرگذشتا نویسین:

منی هوشا کیت که اولین روچا مدرسهِ من و منی خدابیامرزین ماس گُ گَل و بال په مدرسه وا شتن. آیی، خلافا آدگه ماسانی، که دچار نگرانی و اضطراب هتتنت که آوانی زاگ براوان لچتت و گریتش و نلو ﮢتنت که به مدرسوا برونت آرام دورا وشتاتت و هندتی و سیلی کرت منا که گُ برزین و سکین گامان که گُ وتی چو ﮢین و بیتُکین لنگان به علم و دانش طرفا زرتن سیلی کرت.

پرچا سست اوپار

پرچا سست اوپار

کئى آس ءَ جهان سهتگ چو نیزگار
چیا رسم انت گریبانى کُش  و  دار
چیا نالنت کپوت  ماں  بند  و  دام ءَ
چیا هژم ءَ جش انت ملا و بوتار
چیا بند انت دپ و دل ماں زراب انت
چیا بے پردگ انت زندانى بامسار
چیا شد مسترى راج انت په تقدیر

کـــُـــونــْـــج ( لَک لَک )

چـُکانی دیوان                                                         رو درآتکی آزمانک-------------                                                           --------------------
تــَریــنـــوک :                                                           کریم بلوچ _ تـَهــل

                                       کـــُـــونــْـــج ( لَک لَک )

      کوهنیں وهد و زمانگاں ، هست ات یک گـَـڈک و کـَنجوسکیں هستومندے _ هـَزگارے _
که نام ئی « اجر بای » ات . هر جاه تو بچارتیں ، آئی ءِ ڈگار و باگان اتنت . جوگ و کـَؤراں آئی ءِ آپ ات که تچاں و رمبان ات . کـَـلــّــَگ و شهر ءِ سرجمیں لوگ آیی‌ ءِ لوگ اتنت . سرجمیں درچک _ دِرهچ _ هم آئی ءِ درچک اتنت . چه آپے که نیزگار و مردماں وتی ورگ ءَ زورگ و برگ اتنت، آئی‌ زرّ ءَ لوٹت .چه یک کمے آپ ءَ ، یک سونا و سهر ءِ ٹکے یا یک تنگهے ءَ لوٹت ئی . دگه کمے آپ ءَ دگه ٹکّ و تنگهے . چه ڈگاراں هم که نیزگاران ءَ دیگ ات ، زرّ ئی لوٹت . چه راهے هم که مردم گـُـوَئزاں و روان اتنت .

سیستان وبلوچستان سرزمین فرشتگان

 سیستان وبلوچستان سرزمین فرشتگان

 راشل زرگریان

پهره..وبلاگ فرهنگی هنری وادبی بلوچستان :نیکوکاری ازخداوند سئوال کرد: چگونه میشود با وجود این دنیای بیرحم وارد بهشت شد؟ خداوند به او پاسخ داد: بین گرگهای درنده گوسفندانی ارسال داشتم. چنانچه مایلی با خوبیها شاد باشی وبا بدیها مقابله کنی باید مانند کبوتر ساده ومثل مار عریان باشی. مگر نه اینکه خداوند انسان را ازروی احساس خود آفریده است؟ انسانی که بمانند خط کش راست ودرست است طعم تلخیها وتحقیرهای ناشایست را بمراتب بیش از دیگران تجربه خواهد کرد.

بؤگء یک بزانتے

بؤگء یک بزانتے  

ملک طوقی (ستمبر 1993)
 
زندء گوازینگ عزابے
و بلے زندا ورند ھم
ھچّی انت و نیستی انت!
 

شھید واجہ (شھید غلام محمد ) ءِ نام ءَ

  

قاضی داد محمد ریحان

 

شھید واجہ (شھید غلام محمد ) ءِ نام ءَ

من گوں تو لیکہ ءِ سیادی ءَ بندوک

زبان اَنت جتا جتا گال یکیں دروک

*

دَسْـــــــتـــــــــونـــــــــک

 

دَسْـــــــتـــــــــونـــــــــک

یـکـبـرے بـیــا مـنـی دوست ، گپے ترا گـُشـاں
اِشــک ءِ گـَمـاں تـئـیــگاں چــو مَـنـجـلی جُشاں
شـَرّ زان ئے پُــلـّیـں« هـانل » منی هیل و آدتاں
من چه کسانیءَ دوست تئی دوستی ءَ چُشاں
دیــم ءِ نِــکاب ءِ لُـمـب ءَ کـمــے وتی به لـیـٹـیـں
بــِلّ ئی شراب ءِ شیشـگ دست ءِ منی پرشاں
کاینت تهار و لـُنجیں شپ گـَم ، تئی که پمّن ءَ
وهدے که گیش بنت درد ، دست ءَ دل ءَ مُشاں
سَوگاتاں داتگیں گـَم دِشــتــار ءِ گوں من زند ءَ
شَـرّ زاناں من«سُهیل»گـَم احسان ءَ اے گُشاں

                                             احسان سُهیل
                                       پشت وشکوش _ بلوچستان

دو بــــرات

چـُـکانی دیوان                                                                           لیو ٹالستوی   **********                                                                          ***********
                                                دو بــــرات                             کریم بلوچ _ تهل

       دو برات هوری ءَ شـُت انت که تـَرّ و گـَردے به کن انت. نیمروچ ءَ آهاں جنگل ءَ ساهی و آرام کنگ ءَ ، وپت انت و واب اش کـُت. وهدے که چه واب ءَ چست بیت انت ، دیست اش که آهانی چیرا ، ڈوکے و ڈوک ءَ چیزے نبشتگ . آواں جهد کت که به وان انت ئی:
      

مـُــشــــکل

    مـُــشــــکلمیر عمر « میر »

وهدے دنیا منی دستاں هِنّی بکنت
روچ دَرکیت بارین کُجاں نیمگ ءَ
شپ چراگانی تاج ءَ شمشکار بیت
تهنا نندیت منی شادهاں لیب کنت

ماهکانی دنیگه چو بے وَت نه اِنت
شِنگ و تالانی ءَ وازمندی بکنت
روچ ءَ هَکـّل بکنت تو شپ ءَ دربیا
هو بلوٹیت اگاں شاهیں قادر منی
سیم وَسن کرن و باریگ انچو گْوز انت
ما وَداراں وتی په پشومان بئیں
انچو مورے شپے بادشاهی بکنت
هو بلوٹیت اگاں شاهیں قادر منی هچ مشکل نه اِنت

سفربه سرزمین مکران – 7 ؛ توپ و کتوک سازه هایی که معرف معماری منط

 سفربه سرزمین مکران – 7 ؛ توپ و کتوک سازه هایی که معرف معماری منطقه اند

پهره..وبلاگ فرهنگی هنری وادبی بلوچستان :آ پارتمان سازی بلای جانمان شده و دیگر از معماری های بر اساس عقل و منطق و آب و هوایمان خبری نیست. در شهرهایمان با وجود آنکه در اکثر آنها ردی از زلزله وجود دارد اما همه در حال نماکاری با شیشه هستند و ساختمان هایی می سازند که نمی دانم عمرش چقدر است و ماحصل زندگی در آنها چه خواهد بود؟

موسیقی سیستان و بلوچستان در آستانه فراموشی است

پهره..وبلاگ فرهنگی هنری وادبی بلوچستان : شیرمحمد اسپندار با اعلام این مطلب به خبرنگار مهر گفت: اوایل انقلاب موسیقی سیستان و بلوچستان به خوبی معرفی می شد و من به همراه ماشاءالله بامری(نوازنده تنبورک و خواننده) مدام در حال اجرای برنامه بودیم. همین موضوع باعث می شد تا حداقل فرهنگ شنیداری مردم بلوچ غنی مانده و همچنان گوش مردم این منطقه با موسیقی آشنا باشد.

 

بمـپــور در گـذر زمـان

بمـپــور در گـذر زمـان

تالیف :  محمد علیم آچاک

سرگذشت تاریخی بمپور،حماسه پهلوانی ها ، شجاعت ورنجهای دردناک قومی است که ناچاراتسلیم سربی می شدند که ازلوله تفنگ حکام زورگو بیرون  می آمد،سرگذشت غم انگیزحکامی است که جز درد ورنج چیز دیگری برای اخلافشان بجانگذاشتتند وداستان طغیان سردارانی است که ازدارالملکشان" قلعه بن پهل" سرزمینی وسیع رابانفوذ مادی ومعنوی خود اداره می کردندو بالاخره  بمپور در گذر زمان داستان رشد حق شناسی ، ملیت دوستی ، ایران خواهی ، تعلق  و تعهد قوم بلوچ به این سرزمین است