بخش بمپور در چهار صد کیلومتری جنوب غرب زاهدان واقع و از توابع شهرستان ایرانشهر می باشد ،بمپور که در قدیم به تمام وسعت شهرستان ایرانشهر فعلی اطلاق می شد ، در شهریور 1314بموجب تصویب نامه هیات وزیران نام بمپور به ایرانشهر بدل گردید .در قدیم الایام این محل را بن پهل ( شهر آخر ) می نامیده اند و این وجه تسمیمه به دلیل آن بود که بن پهل آخرین شهر در قلمرو اشکانیان در شاهراه کاروان رو بسوی هند بوده است . در بعضی از کتب تاریخی از بمپور و قلعه آن به نام تمپتوح نام برده شده است که این وجه تسمیه با توجه به ترکیب دو کلمه تومپ ( تپه ) و توح ( بزرگ ) در زبان بومیان اینجا تپه بزرگ معنی می دهد و این نامگذاری به سبب قرار گرفتن ارگ حاکم نشین آن بر فراز یک تپه بزرگ است .
نام کتاب: حماسه‌های مردم بلوچ
مؤلف: عبدالحسین یادگاریناشر: پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری پژوهشکدة مردم شناسی با همکاری نشر افکار.
قطع: رقعی
قیمت: 4200 تومان
این مجموعه به کوشش عبدالحسین یادگاری براساس پژوهش‌های پژوهشکده مردم شناسی گرد آمده است. مرحوم یادگاری با زیر و بم فرهنگ بلوچ آشنا بود و نگاهش زوایای پنهان آن را روایت می‌کرد و پوسته را شکافته و به مغز می‌رسید. ایشان در این کتاب هیجده جریان حماسی قوم بلوچ را که اکثرا مربوط به حوادث جنگی و حماسه‌های عاشقانه در زمان حکومت میرچاکر رند در حدود چهارصد و اندی سال پیش در بلوچستان شرقی (پاکستان امروزی) رخ داده‌اند، گردآوری نموده است. اشعار این کتاب با فونت اردو که در واقع در بلوچی هم پذیرفته شده، با آوانویسی لاتین و ترجمة فارسی، حروف نگاری شده‌اند که خواندن مطالب کتاب را برای خوانندگان بلوچ، فارس و خارجیان آسان ساخته است.
رویارویی نظامی سرداران بلوچ با ارتش انگلستان در منطقه سرحد:
زنرال ریجنالد ادوارد هری دایر (1927-1864 ) در سال 1295 به بهانه همکاری سرداران بلوچ با قوای آلمانی به بلوچستان حمله کرد . وی 5 سال در بلوچستان ماند و سپس به هندوستان رفت و 6 سال بعد در سن 74 سا لگی در برستول انگلستان در گذشت . وی ماجرای جدال خود با بلوچها را در کتابی بنام مهاجمان سرحد که درسال 1921 درلندن انتشار پیدا کردبه چاپ رساند. این کتاب بعدها توسط دکتر حمید احمدی به همان نام ترجمه شده است.
دشتار
دشتارشوهاز: محمدصدیق دهقان چه هَما وهدی که من وتی چَم پَچ کُتَن دنیا پَه من گُشئِی جنتِ ورااَت. هر نیمَگا وَشیانی جَمبَرا منی سرا سایِلگ کُتَگَت. دوست، سَنگَت،سیاد،وُارث دُرُه پَه من مهربانتَنت. هرکسی گُشئی دورا منی لوٹوکَت، پرچیا که من وتی مات و پتِ یَکِین چوکَّتَن، منی پتِ نام سلیمان و منی ماتِ نام پری هاتونَت. آهان گون وتی گَریبی جاها مِنے پَه هِچ چیزا تَنگ نَکُتَگَت.
ادامه مطلب ...
داستان ها و افسانه های کهن بلوچی
تاریخ جنوب سیستان و بلوچستان سهمی از موزه ندارد
سینا قنبرپور: سهم سیستان و بلوچستان از موزه های عمومی و تخصصی تنها سه موزه است و این در حالی است که به تازگی استاندار این خطه خبر از تخصیص 440 میلیارد ریال از 15هزار میلیارد ریال بودجه فرهنگی کشور به این استان داده است. اما اینکه از این رقم اعتباری به ساخت موزه در سیستان و بلوچستان داده شود پرسشی است که هنوز به آن پاسخ داده نشده است. در همین حال «محمدقیوم دهقانی» نماینده مردم ایرانشهر، سرباز و دلگان در مجلس شورای اسلامی در نامه ای سرگشاده به حمید بقایی رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، خواستار احداث موزه تخصصی در ایرانشهر شده است.
شناخت قبایل مکران
بلوچستان به سبب موقعیت خاص جغرافیایی و وجود موانع طبیعی که بین بلوچستان و نواحی اطراف ان وجود دارد ازقبیل کویر ها و بیابان لوت در غرب و شمال غرب بلوچستان و وجود مناطق صحرایی جنوب قندهار و در پس این صحراها خشک وبی آب وعلف سلسله کوههای مرتفع و خشک همواره چون سد هایی مستحکم بوده اند که قوای هر نیروی مهاجمی را به تحلیل می برد و در تنگه ها و گذرگاههای کوهستانی داخل بلوچستان فرصت قلع و قمع هر لشکری را به مدافعان میداد .
نقش گیلگمش دراسپیدژ
باستان‌شناسان، ظرفی سفالی متعلق به 4000سال پیش را که نقش اسطوره «گیلگمش»، یعنی قدیمی‌ترین اسطوره جهان که در بین‌النهرین یا در غربی‌ترین نقطه ایران شکل گرفته است، در محوطه باستانی اسپی‌دژ در بلوچستان و در شرقی‌ترین نقطه کشور کشف کردند. تا پایان کاوش‌ها در محوطه اسپی‌دژ باستان‌شناسان موفق به کشف بیش از 9000 قطعه سفال کامل و شکسته شدند. گیلگمش روی یکی از اشیا یافت شده از این محوطه نقش شده است. مطالعات روی این ظروف سفالی هم‌چنان ادامه دارد.
امین مردمان «بلوچ»
دکتر حمید احمدی*
من به واسطه رساله دکترایم که درباره مسائل قومی بود، پس از بازگشت به ایران و آشنایی با کتاب ارزشمند حکایت بلوچ، سخت به دنبال یافتن دکتر زندمقدم بودم و شاید باورش سخت باشد که بگویم بالاخره از طریق سامانه 118 توانستم ایشان را بیابم و همین سرمنشایی شد برای آشنایی و دوستی با این مرد بزرگوار. واقعیت این است که در زمینه بلوچستان‌شناسی، انسان‌شناسان چندی از ایران و خارج کارهایی را انجام داده‌اند ولی میتوان با قاطعیت ادعا کرد «حکایت بلوچ» دکتر محمود زندمقدم کامل‌ترین اثر در این حوزه است. دامنه کار ایشان به واقع وسیع است و اثر ماندگاری به حساب می‌آید که امیدوارم در آینده نزدیک زمینه ترجمه آن به زبان‌های دیگر هم فراهم آید.
دَســـــــــتــــــــــــونـــــــــــــــک
منظور « بسمل »
بیا منی زند ءِ سَـدَپ گـواریـں هیالانی نشان
بــے تــرا پیم نه بیت واهگ ءِ کَلمانٹیں اِنان
شپ به بیت شات په وَش آتک ءَ پری رنگانی
شـیـر شنزیت منی سسا ءِ زمین ءَ مهکان
په ترا زنــد ءِ تــلــه رنگیں اُمــیــتــانی سَبا
په من بـے اوستیءِ جل ، شرتگ و بیر و توپان
هُـشـکـیـں رکّانی هَمُک سرپتـگیں بچکند زدگ
زیـمـیـں زردانی هـمـک کودکیں واهـگ بیران
ملکموت چه منا تُرسیت که منا ساه ءَ گِیپت
بارین گِـپـتـگ په کیا مرچی تو زنداپ ءِ نِکان
مهپرءِ کالکے به بیت یا که تئی سُهریں گشان
شپ چم « منظور » ءِ هیالانی بهشت ءَ تالان
** ** **
عشق
اسحاق خاموش
موقعیت ترانزیتی و ژئوپلیتیکی سیستان و بلوچستان و استراتژی‌های نوین اقتصادی کشورهای حوزه خلیج فارس
استان سیستان و بلوچستان بواسطه موقعیت جغرافیایی خود شرایط ویژه ای از نظر نقش آفرینی در مبادلات منطقه ای و فرامنطقه ای کالا و تعامل و ارتباط با حوزه های پیرامونی بخصوص کشورهای واقع در شمال و شرق خود را دارا است. از سوی دیگر این استان به لحاظ مجاورت با منطقۀ ژئواستراتژیک و ژئوپولیتیک خلیج فارس،آبهای بین المللی ، همسایگی با دو کشور افغانستان و پاکستان و همجواری با حوزه شبه قاره هند، ازامکانات بالقوه اقتصادی ،به ویژه امکانات ترانزیتی و تجارت فرامرزی ممتازی برخوردار می باشد .هدف از این مقاله ارائه چهره ای گویا از جایگاه موقعیت ترانزیتی سیستان و بلوچستان در استراتژی ها و سیاست های اقتصادی منطقه ای و فرا منطقه ای کشورهای منطقه خلیج فارس است . با بررسی و تجزیه وتحلیل اطلاعات و منابع مربوط به وضعیت اقتصادی کشورهای حوزه خلیج فارس این نتیجه حاصل می شود که کشور های این منطقه جهت غلبه بر تنگناهای جغرافیایی و چالش های اقتصاد نفتی خود اقدام به تدوین برنامه های اقتصادی جدیدی نموده اند که نگاه به بازارهای منطقه ای یکی از این برنامه ها است و در این میان نقش سیستان و بلوچستان در ایجاد پیوند میان حوزه های پیرامونی این منطقه بسیار قابل ملاحظه است
تنگ سرحه
اطلاعات جغرافیایی:
روستای تنگ سرحه در منطقه ای کوهستانی قرار گرفته که از طرف شمال به گسک واز طرف شمال شرقی به اسپکه و ایرانشهر واز طرف شمال غربی به مسکوتان واز غرب به بخش فنوج واز شرق به بخش قصرقند واز جنوب به بخش مرکزی نیکشهر وصل می شود .این منطقه جزء بخش لاشار به حساب می آید دور تا دور این روستا کوه می باشد وقسمت پایین روستا رودخانه پرآب ودائمی قرار دارد که باعث شده هر ساله شاهد حضور توریست شویم وآب بسیار گوارا وشیرینی دارد وجود آب دراین رودخانه باعث شکل گرفتن منظره زیبایی شده و زیستگاه انواع گونه های جانوری وپرنده شویم که متآسفانه در سال های اخیر به دلیل فرهنگ نادرست مردم این گونه ها مورد شکار قرار گرفته ونسلشان روبه نابودی است .
علی مرادزهی پور
ای سرحه ای مهد بزرگان لاشار
اینجا نبود جای نامرد دیار
ای که آن روز ات است بلندی افتخار
سرازیر شده از سپید کوه تا چابهار
در تو است مردمی بزرگ و عذت دار
کشتَگ اِش روچ ... بَلَی ... !Kushtag-ish roch ... balay
آفتاب را کشته اند ... امّا ... !
قد قَتلوا الشمسَ ... ولا کِن ...!
They have killed the sun ... but
::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::
شعری در بلوچی از دکتر ملک طوقی A poem in Balochi / Baluchi by Dr. Malek Towghi
لهتین جاهان ... «« ت » یَِی دو نقطوان اِی بَدلا (بدل ءَ) ... و (ءُ) «د» و «ر» یَی سَرا (سر ءَ ) کسانین « ط » یی پِر کَن اِت.
قـدم قــدم رواں ببــــــت ــ دلیـر و پهلــوان بـبــــــــت
په شان مادر وطـــــــن ــ فدا گوں جسم و جاں ببــــــت
په نام و ننگ آبـــــرو ــ ســرا وتــــی دیاں ببـــــت
غلامی ءَ چه درکپیـــــت قدم قدم رواں ببــــــــــت
گر آسماں شمئے ســـــرءَ ــ پرشته پر غضب ببیـــــت
دلـــبـــر
ٹـَهـلانی بــاگ ءِ پـُــلّ ئــے ، آتار ئــے هـــم زبـاد
زردانی هــســت ئـے زیـمـر ، هـم واهگ و مراد
جـنّـت ءِ سپاه و زیـب ئـے، بانـک ئـے درئمگوری
ساهانی ساه ئے زندءَ،مهرانی هست ئے ساد
شــپ بو ءَ چو زرئــے شپ ، زنــد ءِ تو ماهــکان
امـیـت ءَ چو بل ئـے تـو ، وهـدے که ژَند انت پاد
مهکان ءِ ماهی شیر ئے ،شرمءِ تو رنگ و سیاد
الـمـاس ءِ آپــرنـگ ئــے ، دادانی هست ئـے داد
زنـد ءَ که بـُنـزه ئـے تو ، ساهانی هست کـنـوک
زیــبــانـی تـو براه ئــے ، شـهــدانـی تـام و واد
مــهــر ءِ سـمـیـن ءِ بُـنـدات وش زیـمـلانی سـاز
تـُرنـد آپ ٹــیــلگاں پـه ، شـه تــرانــگاں مـاں یـاد
دنــیــا تــئــی نـشـان بــیــت ، دنــیــا تـرا پـه نام
نــازانی زات ئــے دلــبــر ، مــهــرانی هـم سواد
دلــبــر جـهـان ءِ سـاه انت ، مارشـت انت آزگیں
نـــود بـــــات واهــــگانی ، سَــؤنـا و پُـــل بالاد
شهـدانی گــواتـگراں ماں « تَهل » ءَ نه بیت راه
نــے ٹــَهــلانی پادبـرمش و هاک پاد ءَ بات سیاد
کریم بلوچ _ تـَهـل
23/07/10
: بهادر نادری
هدامرزی مسلم ارجنگ تیسءِ نامداریں شاعر شعرانی کتاب «حوں ارسیں رگام» ءِ نامءَ بازارءَ سر بوت اے کتاب 174 تاکدیم اِنت که شاعرءِ سرجمیں شعرانی دپتر اِنت . کتابءَ شاعرءَ مان وتی زندءَ وتی ازمکارءُ نابینائیں برات تاجلءِ نامءَ ندر کرتگ کتابءِ سرتاک چهبارءِ ورنائیں ازمکار اسلم محتاج زئی ءَ کشّ اِتگ اے جوانیں شعرانی دپترءِ شنگکار عباس علی زیمی اکیڈمی اِنت هدامرزئیں تیسءِ یکتائیں شاعرءَ وتی کتابءِ شعرانی پیشگال وت نبشتگ که باز جوانءُ پر سر ءُ سوجیں زند احوالے که پیش دار ایت شاعر وتی زندمانءَ کجام سکیءُ سوریءُ اَڑءُ جنجالاں گرءُچیل بوتگ. اے غمبارین پیشگال وانگ کرزایت اے کتابءِ چاپ کنگءِ تکءُ تاچ عبدالوهاب دامنیءَ کتگ اَنت که آئیءِ اے بے ریائیں جهد سد ستا کرزایت. مسلم ارجنگ حوں اَرسیں رگامءَ شعری هر تهرے گندگ بیت، دستونک ، جوک ، سوت ءُ .... ءُ کتاب بنگیجءَ دو وزبت اوار اِنت یکے پاکیں ربّءُ دگرے دریں رسولءِ ساڑءَ اِنت شاعرءِ شعر بنگپ گیشتر وتی گلزمینءُ گل نازینتگءُ آئی وابانب بانور رُگُّل بوتگءُ که چه آئی بے مراد بیتءُ شت.
Balochi Paintings... By Sima Sardar Zahi
بے دل
چه ساهءَ دوستریں مهناز!
اے هبراں که مرچی من نبیسگایاں با برا لوٹ اِتگ که ترا دیم په دیمیءَ بگوشان اِش ، بلے منی بے دلیءُ کم همتیءَ بچار که تو شپ ءُ روچ منی دیما بیتگ ۓ ، چو ساهگءَ منی همراه بیتگ ۓ بلے من ترا گوشت نکتگ نوں تو وت په شری مارات کت کن ۓ که یک مردمے که گوں وتی اینچو نزیکیں کسےءَ وتی دلءِ هبراں کت نکنت گڑا آ چون وتی حقءَ چه زوراکءُ زورانسراں گپت کنتءُ چون وتی زندمانیءَ دیمرئی کت کنت؟
اَرواه ءِ سوگند
سیدگرگیج
اے تنکیں راه ،
نپس گیرانت منی اُمرءِ ،
امروزءِ چکاس ءَ منارا دنت.
چتوردرمنتگاں چہ تو،
همے کہ اُمرءِ رپتاران ،
بے هسابیناں هسابے گوں .
چو وهدءِ ساهگ ءِ چولان ،
پرشیت یکے ، ردیت یکے .
روان انت ، ایرنندان انت،
زرءِ جهلانکیاں کهریں .
هزاران جوان در بلوچستان زندگی می کنند. این جوانها چه انتظاراتی از جامعه خود دارند؟ جواب دادن مشکل است.
انتظار ما فراوان و متفاوت می باشد. اما اگر بخواهیم نگاه کلی به وضع جوانها بکنیم انتظارات معقول و نامعقول آنها کم و بیش مشخص می شود.
(نگاه ما با سوال شروع می شود) سوال اول جامعه چه چیزی به خرد جوانان ما داده؟ و جوانان چه استنباطی از وضع موجود نموده؟
ملک محمد خان گرگیچ و ملک شاه جهان خان کرد اولین نمایندگان بلوچستان
دزدآپ در سال 1309 زاهدان خوانده شد و بعد ها بویژه در سال 1320 رشد چشمگیری داشت و خاش رقیب سرسخت خود را به حاشیه راند بطوریکه تا ده سال قبل از آن همه بر این باور بودند که خاش مرکز بلوچستان می گردد ولی ناگهان زاهدان چنان سریع به رشد و تعالی دست یافت که خاش بخشی از زاهدان گردید و در سایه ابهت زاهدان به حاشیه رانده شد .
رضا خان میر پنج با حمایت و پشتیبانی انگلیسھا فرصت مناسبی یافت وبا کودتا قدرت سیاسی را کسب کرد و به حالمیت سلسله قاجار پایان بخشید. بعد از کوبیدن رقیبان و اقلیتھای ملی، عزم تصرف بلوچستان نمود. متاسفانه مقاومتھای مردم بلوچ به سر انجام نرسید. بی اتحادی سران حکومتھای محلی ملوک وطوایفی بلوچ در مقابل ارتشی سازمان یافته با حمایت امپریالیسم انگلیس و دارای سلاح برتر، دلیل دیگری بر شکست مردم بلوچ بود. خوانین و تعدادی از سرداران بلوچ بزودی جز خودیھای رژیم نوپا رضاخان در آمدند.
در ایرندگان جای سرسبز و دیدنی ای بنام هرمز وجود دارد( پایین تر از واردان و روبروی روستای زیبای هشیک و کمی پایین تر) که برای هر بیننده ای شگفت انگیز و جالب خواهد بود از وسط این جای دیدنی دره ای بسیار قشنگ میگذرد که به جذابیت آن می افزاید جای بکر و دیدنی است که چشمها را ساعتها مشغول خود می کند رنگهایی که در آنجا یافت میشود به هرمز و درنیلان جلای شگفت انگیزی بخشیده و جلوه های خداوندی را در شاخ و برگ درختان هرمزو درنیلان میتوان حس کرد .
هانءُ سردار
میر احمد دهانی
مروچی جاهلءُ بے المیں اچ کئی مهربانی
اچ همے سردارءُ هانءُ زالمانی
اشاں هون چوشّ اِتگ ما بزّگانی
سراسر دژمن اَنت مئے ساهءُ جانی
نه دیستگ وژدلی ما ماں جوانی
سرحد رنگ / جمءُ جاڑ: عزیز یادینی
شپ که چار پاس اِنت بانگ دنت ملا
من نزانت که چون کنت اَللهپاس چهارم است و اذان ملا
من ندانستم که چه می کند خدا* * *سربازی پیچاں باز خطرناک اَنت
مهر ءِ آپ
علی بخش دشتیاری
شپ من ءَ را درد بـخـشـیـت روچ اگاں آرام دنت
تــئــی ودار ءِ برکت ءَ دردے دگه چـیـلاّم دنت
سُــهــب و بیگاه تلوساں په مهر ءِ آَباں تلوساں
لــهــتــے ما را عــزّت و لـهـتـے دگه پنّام دنت
کـــدّهانی دربـروکـیـں گار انت کاردار مجلساں
بــیــد ءِ مهگل کئے من ءَ را زندمان ءِ جام دنت
مـهـلـبـانـی بـوه و بـاس ءَ شوکّلیت ارواه منی
من پمیش ننداں و داراں دانکه سُهریں بام دنت
زانــگــے داراں که زاناں چے کناں مرچی په وت
اے جــهــان بـلِـّی من ءَ را بـے وتی ءِ نام دنت
ما نه داریں هاجتے گئیرانی درگاه ءَ «علی»
شگر اِنت مرچاں مئے هدا ما را هبر په وام دنت
جی مکران
عبدالحکیم ملازهی(لاشاری)
بیا اِت حقیقیں همبلان
لب شکّرین وش زیملان
پرتوکلیں صاحبدلان
گون تاجءُ میری طُرّهان
جی عاقلین دانشوران
ملکءِ یلیں سلطانپران
زحم باز ءُ مِنّوکین نران
گوشوں به دار اِت نگدهان
مهاجرت جدگالها به ایران
قوم جدگال قومی بسیار جسور وجنگجو بوده اند و از زمانهای بسیار قدیم از شام به کشور پاکستان آمده و درمحلی به نام کوتری اقامت می گزینند . پس از چندین سال زندگی در آنجا سرانجام بین این قوم و قومی دیگر به نام حوت یا کلمت اختلاف می افتد و جنگی خونین درمیگیرد که در نتیجه آن قوم کلمت شکست سختی می خورد. ولی جنگ بین این دو قوم به همین جا تمام نمی شود و قوم شکست خورده دست به تجهیز نیرو و گردآوری سپاه و سلاح می زند و پس از چند سال دوباره جنگ دیگری را با قوم جدگال آغاز می کند . در این جنگ سهمگین سردسته قوم جدگال که عباس نام داشته به دست قوم کلمت کشته میشود.
رقص آب در چشمه های بلوچستان پایان یافت
تداوم عدم بارندگی و نزولات آسمانی در بلوچستان؛ پایان یافتن رقص آب در چشمه ها و قنوات را موجب گردیده و خشک شدن طبیعت بکر و کوهستانی این منطقه را نیز به همراه داشته است.
مردم بلوچستان معتقدند که: سالهای قبل علی رغم بارندگی های خیلی کم، گونه های وحشی سبزیجات خوراکی در این فصل در دامنه کوهستان ها سبز گردیده و این امر سیل انبوه مشتاقان طبیعت بخصوص علاقه مندان به گیاهان و سبزیجات وحشی را به دنبال داشته است.
قیام بلوچ ها در برابر سربازان پرتغالی:
در دوران تاریک صفویان و ضعف صفویه بلوچها در برابر صفویه قیام می کردندو به کرمان هجوم می بردند پرتغالیها به خلیج فارس و چابهار حمله کردو مرزهای ابی جنوب ایران را اشغال کرد که با قیام دلیرانه بلوچها پذتغالیها شکست خوردند و ابهای ایران ازاد شد.
قلعه پرتغالیها به یاذگاری از شجاعت بلوچها باقی مانده است.
پایان اختلاف دو خانواده در ایرانشهر پس از 9 سال
درگیری در روستای دامن از توابع شهرستان ایرانشهر که منجر به کشته شدن دو نفر از روستائیان این منطقه شده بود با تلاش های پیگیر شورای حل اختلاف ایرانشهر به صلح و سازش انجامید.
به گزارش روابط عمومی دادگستری استان سیستان و بلوچستان در 23 فروردین سال 1381 هنگامی که خودرو پیکان حامل چند مسافر در نزدیک رودخانه دامن دچار نقص فنی و متوقف شد، دو نفر از روستائیان ساکن دامن به نام های امان الله و فرامرز. ش با مسافران درگیر که هر دو نفر با ضربات چاقو و تبر به قتل رسیدند. دادگاه پس از رسیدگی حکم به قصاص نفس داد که با تلاش های شورای حل اختلاف، ریش سفیدان، معتمدین، اولیای دم رضایت خود را اعلام و دو خانواده با در آغوش کشیدن یکدیگر به اختلافات چندین ساله خود پایان دادند.
بلوچ وسنت هایش
درآمد:
آگاهی ازپیشینه فرهنگی وسنتی اقوام ایران زمین یکی ازراههای شناخت فرهنگ ملی است درواقع اقوام ساکن درپهنه ایران ازدورانهای بسیاردوروحتی پیش ازدرآمدن آریایی ها به این منطقه ، درپیدایی وگسترش تمدنها وفرهنگهای درخشانی کوشیده بودند، بی گمان این اقوام درکنارهم دریک تعامل فرهنگی ژرف بسرمی بردند.هریک ازاقوام ساکن ایران بخشی ازفرهنگ ایران راشکل می دهندودرباروری وغنای تمدن ایران نقشی ماندگارازخودبرجای نهاده اند.درمیان اقوام ایرانی ، قوم بلوچ ازاقوام دیرپا وکهن ایرانی است که دارای آداب ورسوم ، آیین ها وفرهنگ بومی ویژه خوداست. پژوهش درفرهنگهای قومی می تواندازدیدگاههای انسانشناسی ومردم شناسی فرهنگی صورت می گیرد، امری که شایسته است درایران درقالب تاسیس پژوهشگاههای انسانشناسی یا مردم شناسی به آن پرداخته شود.
ادامه مطلب ...
سید ظهور شاه هاشمی
زبان وادبیات بلوچی :سید ظهور شاه هاشمی او در ۲۱ آوریل ۱۹۲۷ در گوادر چشم به جهان گشود و در ۴ مارس ۱۹۷۸ در کراچی از دنیا رفت. اگر در آینه زبان و ادب بلوچی به زندگی سید هاشمی نظر بیاندازیم متوجه می شویم که از ۵۲ سال زندگی او ۲۵ سال را نمی توانیم در نظر بگیریم چرا که تا سن بیست و پنج سالگی او با کاروان زبان و ادب بلوچی همراه نیست. البته این بدان معنا نیست که تلاش و کوشش او در طول این مدت برای اقوام بیگانه بوده است.
سید هاشمی بلوچی زبانءِ یک جاه آورتگین نامےءُ سیدءِ نام ءُ توار چه کسءَ چیر نه اِنت. سیدءِ زبان ءُ نوشتار یک معیاری زبانے ءُ سیدءِ نبشتانکانی تهءَ کمتر یا هچ درآمدیں گال کارمرز نه بوتگ. همے هاترا من چه سیدءِ "سید نمدی" ءِ کتابءَ که سیدءِ نمدی یانی (نامه یانی) کتاب اِنت که په وتی سنگت ءُ ... نبشتگی چاپ کنون امید اِنت که شمارا پسند به بیت
ترا رج به رج بافتم
عاشقانه ای از نسرین بهجتی شاعر بلوچ از دفتر سوم ترا رج به رج بافتم
به شکل ماه..ستاره.. آسمان بی گلایه
ترا با شهد خودت پختم
مربایی که عالمی دانست
طعم عشق ترا دارد
نام ترا سرمشق جریمه های خودم کردم
دفتر شعرم پر شد از عطر گل رخ تو
گل رویت را بذر کردم
پاشیدم به مزرعه دلم
دنیا شد گلزار
ترا گلدوزی کردم آینه دوزی کردم
یکی به رنگ انگور
یکی به رنگ خوشه های رسیده گندم
به زیبایی عشقم پیراهنی بافتم
و کنار آینه ترا به توان هزار دیدم
و زدم به دل دنیا
و جواب سلام عابرانی را دادم
که مرا به جای تو می گرفتند !
مصاحبه با دکتر احمدرضا طاهری دانشجوی خارجی نمونه سال 2010 دانشگاه پونا
ارسال شده توسط دکتر احمد رضا بابایی، نشریه صادق، شماره بهمن 1389
با سلام خدمت جناب آقای دکتر طاهری گرامی و عرض تشکر از اینکه وقت گرانبهای خود را در اختیار ما قرار دادید. در ابتدا خواهشمندم خود را برای خوانندگان و جامعه حوزوی و دانشگاهی معرفی بفرمائید.
ج: احمد رضا طاهری هستم متولد شهرستان سراوان از استان سیستان و بلوچستان.
س: در حین تحصیل، از طرف چه سازمانی بعنوان دانشجوی نمونه خارجی سال 2010 دانشگاه پونا شناخته شدید؟
چه کجا بیاراں
وَش دلــیــں بـاریــگــے چه کــجـا بیاراں
درد ءِ هـــــارانــی چــو تــهـــا واراں
بـَژن گوشے هوننت داد منا چه دوست
کـُـنّــتــاں زنــد ءِ مــن چُـــش انت گاراں
جی منی تــهــتــال و تــرانــگاں بیل ءِ
انــــگـــریــں دَؤر ءِ سُــهــتــگـیـــں داراں
پـُل پـــمـــن ٹاکـــور ، هــم شـَــگام و زا
برات و هم دوست ءِ جـی دلی یاراں
چه وتــیـــگاں دور ، درآمـــــداں چـه وت
شــمـــوشــتــگیں بیل ءِ هم من اوپاراں
زهر ءَ بیت سـاه هـــم ، نا اُمـیـتـیـں دل
بیا مــنــی دیـــوان بــیـــلـی تـــرا ماراں
ما وسانی دَهل سَد بـــهـــاراں کِـشـت
بــے بَریں رون ءِ هـــوڈیں کِـشـتـکاراں !
زند منا دوست ئـے ، لـَنـگڑیں گوں رنگ
ساز به بیت بے ساز، دور چه چمداراں
بَدتــگــیــں هاک ءِ مَٹ به بو تو « تهل »
هَــمــســرک آپ بیت ، بَـنـت پُل ساراں
کریم بلوچ _ تهل
20/05/10
چـُـکانی دیوان کارنی چوکوفسکی
---------------- --------------------
تـَرینـــــــوک : کریم بلوچ _ تهل
چــِــیــپــَــلــُــک
(په کسانیں زَهگـَلـُکاں)
هـَست ات یک چیپلـُـکے که سک کسان ات ، چـُشینے ات :
چیپـَـلـُک پگر ءَ کت که سـَک مَزن انت ، باز زانتکار انت ؛ وتی گـَردنی کـَسان ءَ کت که وتی مزنی ءَ پیش دار ایت . چـُش :
